kościół parafialny rzymskokatolicki pw. św. Barbary - Zabytek.pl
kościół parafialny rzymskokatolicki pw. św. Barbary
Adres
Lalkowy, 31
Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. starogardzki, gm. Smętowo Graniczne
Historia
Pierwsza informacja o istnieniu parafii w miejscowości Lalkowy („Lalekow” zgodnie z ówczesnym zapisem) pochodzi z 1398 roku. Kościół wzniesiono w 2. poł. XIV w., konsekrowano w 1409 roku. Wezwanie świątyni jest zapewne pierwotne, choć udokumentowane dopiero w 1583 roku. W 1862 r. wnętrze, dachy i koronę murów wieży zniszczył pożar. W latach 1863-1866 kościół odbudowano - z tego okresu pochodzą szczyty schodkowe wieży, dachy, stropy, kruchta południowa, stolarka drzwiowa i większość wyposażenia. W 1868 r. odbyła się powtórna konsekracja kościoła, w 1909 i 2009 r. w parafii uroczyście obchodzono okrągłe rocznice pierwszej konsekracji. W 2011 r. remontowano dach i wymieniono pokrycie, w 2013 r. konserwowano płaskorzeźbę św. Jerzego.
Opis
Kościół usytuowany we wschodniej części wsi, na niewielkim wzniesieniu, po północnej stronie drogi wiejskiej. Obok, otoczony murem, niewielki cmentarz przykościelny z żeliwnymi krzyżami i nagrobkami z 2. poł. XIX i pocz. XX w. oraz starodrzew. Budowla gotycka (niewielkie uzupełnienia wprowadzone w czasie odbudowy po pożarze w 1862 r.), jednonawowa, z węższym, prosto zamkniętym prezbiterium. Od zachodu na osi kwadratowa wieża, od południa dwie niewielkie kruchty, od północy, przy prezbiterium, prostokątna zakrystia. Bryła zwarta z dominantą sześciokondygnacyjnej, wysokiej wieży zwieńczonej dwoma schodkowymi szczytami. Korpus nieco wyższy od prezbiterium, oba zakończone od wschodu szczytami i przykryte dwuspadowymi dachami. Nad zakrystią i kruchtą prezbiterialną dachy pulpitowe, nad kruchtą nawową dach dwuspadowy ustawiony szczytowo do osi kościoła. Ściany wzniesione z cegły (w partii fundamentu i cokołu głazy granitu polnego) w wątku naprzemiennym, z użyciem kształtek ceramicznych i detalu ze sztucznego kamienia. Dach kryty dachówką typu „mnich-mniszka”. Więźba dachowa drewniana, częściowo otwarta, z deskowym pułapem. W zakrystii i kruchcie prezbiterialnej sklepienia kolebkowe. Elewacje ceglane z wyodrębnioną częścią cokołową (z wyjątkiem wieży i północnej ściany korpusu), fryzem pod koroną murów (tylko prezbiterium i wieża) i skromnym gzymsem koronującym. Okna w większości wąskie, zwieńczone ostrołukiem. Na południowej elewacji korpusu cztery wąskie blendy, na elewacjach wschodnich korpusu i prezbiterium szczyty rozczłonkowane prostokątnymi lizenami przechodzącymi w równoległoboczne sterczyny, w ścianie prezbiterium dodatkowo dwie przypory. Elewacja zachodnia wieży w dolnej kondygnacji jednoosiowa, z ostrołukowym portalem profilowanym, wyżej dwuosiowa, w zwieńczeniu pięcioosiowy szczyt schodkowy rozczłonkowany ostrołukowymi blendami z okrągłą tarczą zegarową. Wnętrze dość mocno zintegrowane mimo wydzielającej prezbiterium arkady łuku tęczowego. Przestrzeń pod wieżą wyraźnie wydzielona, aneksy krucht i zakrystia nieczytelne w odbiorze całości. We wnętrzu dominuje wyposażenie powstałe w 2. poł. XIX i na pocz. XX w.: ołtarz główny, ołtarze boczne, organy. Znacznie starszym, szesnastowiecznym obiektem przechowywanym w kościele jest drewniana płaskorzeźba ze św. Jerzym.
Dostęp do zabytku ograniczony. Możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu w biurze parafialnym.
Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 10.07.2014 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.48314, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.294602