Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła


kościół 1766 - 1782 Kwilcz

Adres
Kwilcz, Kardynała Stefana Wyszyńskiego 41

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. międzychodzki, gm. Kwilcz

Przykład późnobarokowego kościoła wiejskiego, powstałego w 2 poł.XVIII w.z fundacji znamienitego rodu wielkopolskiego Kwileckich.

W świątyni zachowało się cenne wyposażenie rokokowe i w stylu Ludwika XVI z ok. 1781 r., m. in. stiukowe ołtarze architektoniczne, ambona i chrzcielnica, a także późnobarokowe i klasycystyczne przyścienne nagrobki Kwileckich. Przed kościołem znajduje się ustawiona na ozdobnym cokole kamienna figura Matki Boskiej Niepokalanej z 1790 r. Barokowo-klasycystyczne otoczenie kościoła z l. 1780-90 obejmuje dwie późnobarokowe kaplice, mur z półkolistymi wnękami, w których umieszczono szereg płyt nagrobnych i epitafijnych oraz bramę ozdobioną rzeźbami św.św. Floriana i Wawrzyńca.

Historia

Początki Kwilcza sięgają XIII lub nawet XII w. Rozwój miejscowości łączy się z położeniem na skrzyżowaniu traktów z Sierakowa do Lwówka i z Poznania do Skwierzyny. Osada miała charakter miejski, choć praw miejskich nigdy nie uzyskała. Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w 1388 r., właścicielem Kwilcza był wówczas Dobiesława z rodu Bylinów-Szreniawitów, kasztelan czarnkowski. W XV w. dziedzice Kwilcza przyjęli nazwisko Kwileckich, w ich rękach majętność pozostawała do 1939 r. W 2 poł. XVI w. Kwilcz stał się jednym ze znaczniejszych w Wielkopolsce ośrodków braci czeskich.

Parafia św. Michała Archanioła erygowana została zapewne już w XIII w. Na dawne powstanie parafii wskazuje jej rozległość oraz wezwanie św. Michała. Najstarsza wzmianka o kościele pochodzi z 1396 r. (wymieniony pleban Jan). W poł. XVI w. ówczesny dziedzic Jan Kwilecki przekazał świątynię braciom czeskim. Budynek został zwrócony katolikom dopiero w 1643 r. Akta wizytacyjne z k. XVII i pocz. XVIII w. opisują kościół jako budowlę drewnianą, wzniesioną na planie krzyża.

W 1766 r. obok starej świątyni zaczęto wznosić nowy, murowany kościół. Jego fundatorami byli bracia Kwileccy: Franciszek Antoni, kasztelan kaliski, Adam, kasztelan przemęcki, i Jan, kasztelan międzyrzecki. Budowę ukończono w 1782 r. Poświecenie kościoła odbyło się 29 września 1782 r. W 1790 r. na dziedzińcu przed świątynią (w miejscu dawnego kościoła drewnianego) postawiono kamienną kolumnę z figurą Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. W l. 1792-93 do budynku dobudowana została wieża. W 1883 r. przeprowadzono remont kościoła, trzy lata później odrestaurowano jego wnętrze. W l. 1903-04 przysunięto wielki ołtarz do ściany i wstawiono ławy kolatorskie. Drobne prace wykonano też w okresie międzywojennym. W okresie powojennym kościół był remontowany m. in. w 1965 r. (remont kościoła, kaplic i ogrodzenia), 1970 (przełożenie pokrycia dachu), 1974 (prace elewacyjne), 1994 (malowanie wnętrza) i 2014 (prace elewacyjne).

Opis

Kościół pw. św. Michała Archanioła usytuowany jest w pd.-wsch. części wsi, przy ul. Ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, po jej stronie wsch. Na teren kościelny od strony zach. prowadzi ujęta parą słupów brama gł. Na słupach umieszczono kamienne rzeźby św. Floriana i św. Wawrzyńca z k. XVIII w. Po obu stronach bramy znajdują się dwie barokowo-klasycystyczne kaplice z l. 1780-90. Przed fasadą świątyni ustawiono na obeliskowym postumencie figurę NMP Niepokalanie Poczętej z 1790 r. Po stronie wsch. za kościołem znajduje się d. cmentarz przykościelny, ogrodzony osiemnastowiecznym murem z półkolistymi wnękami, w ktorych umieszczono płyty nagrobne i epitafijne. Do cmentarza przykościelnego od wsch. przylega założony później (1 poł. XIX w.) cmentarz parafialny, ogrodzony otynkowanym murem z półkolistymi wnękami i bramką, ozdobioną kamiennymi rzeźbami św. Józefa i św. Antoniego.

Późnobarokowy kościół wzniesiony został na planie prostokąta. Nawa jest trzyprzęsłowa, od wsch. przylega do niej niewyodrębnione w bryle, jednoprzęsłowe prezbiterium zamknięte ćwierćkoliście, od zach. - wczesnoklasycystyczna wieża na planie kwadratu, z kruchtą w przyziemiu. Po obu stronach prezbiterium znajdują się dwa pomieszczenia - zakrystia i składzik, po pd. stronie nawy - niewielka prostokątna kruchta. Świątynię nakrywa dach dwuspadowy, nad zamknięciem prezbiterium - dach trójpołaciowy, nad przybudówkami - daszki dwuspadowe. Nad całością dominuje dwukondygnacyjna wieża zwieńczona obeliskowym hełmem.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły, jego ściany otynkowano. Dachy pokryto dachówką ceramiczną. Hełm wieży wykonano z blachy. Wnętrze nawy nakrywa pozorne sklepienie zwierciadlane na gurtach, prezbiterium - sklepienie kolebkowe. Zakrytię i składzik nakrywają stropy drewniane z podsufitką, loże - stropy belkowe nagie.

Elewacje kościoła rozczłonkowane zostały toskańskimi pilastrami dźwigającymi belkowanie. Okna zamknięte są segmentowo. Półszczyty elewacji zach. ujęte są spływami, na których ustawiono wazony, niżej, po obu stronach wieży w półkoliście zamkniętych wnękach znajdują się drewniane rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Naroża wieży opięte są parzystymi pilastrami: w dolnej kondygnacji toskańskimi, w kondygnacji górnej - jońskim. Okna wieży zamknięte są półkoliście, ponad oknami górnej kondygnacji znajdują się tarcze zegarowe. Wejście gł. prostokątne, ujęte dwukolumnowym portykiem zwieńczonym balkonem z ozdobną kutą kratą.

Wewnątrz kościoła ściany rozczłonkowane są parami pilastrów toskańskich dźwigających obiegające wnętrze belkowanie. Ponad pomieszczeniami po obu stronach węższego od nawy prezbiterium znajdują się loże otwarte do kościoła arkadowymi oknami. W zach. części nawy wbudowano emporę organową wspartą na trzech arkadach koszowych. Falisty parapet empory ozdobiony jest dekoracją stiukową (motywy instrumentów muzycznych).

Wyposażenie kościoła z 1781 r., rokokowe i w stylu Ludwika XVI, obejmuje m. in. 3 stiukowe ołtarze architektoniczne. W ołtarzu gł. w polu środkowym znajduje się drewniana rzeźba z XVII/XVIII w., przedstawiająca patrona kościoła - św. Michała Archanioła depczącego smoka, który symbolizuje pokonanego szatana. W ustawionych przy ścianie tęczowej ołtarzach bocznych umieszczono siedemnastowieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (w ołtarzu po stronie pd.) oraz barokowy krucyfiks z XVII/XVIII w. i rzeźby Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty (w ołtarzu po stronie pn.). Zachowała się również ambona, ozdobiona rzeźbami aniołków podtrzymujących tablice Dziesięciorga Przykazań oraz odpowiadająca jej chrzcielnica ze sceną Chrztu Chrystusa. Na szczególną uwagę zasługują ponadto umieszczone na tle pilastrów nawy cztery stiukowe nagrobki Kwileckich z lat ok. 1781-90.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej parafii: www.kwilcz.archpoznan.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 26-08-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.166816, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.103933