Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. św. Michała - Zabytek.pl

kościół filialny pw. św. Michała


kościół koniec XV w. Księży Las

Adres
Księży Las, Wiejska 2

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Zbrosławice

Kościół pw.św.Michała Archanioła posiada wysokie wartości historyczne oraz naukowe, stanowi jeden z najstarszych kościołów drewnianych na terenie Górnego Śląska.

Dodatkowo jest to przykład typowego dla średniowiecza układu świątyni, zbudowanej z dwóch członów o rzucie zbliżonym do kwadratu, oraz typowej architektury regionalnej śląska w której rozpiętość wiązarów odpowiada zarówno szerokości nawy jak i prezbiterium.

Historia

Pierwsze informacje odnośnie wsi Księży Las pochodzą z 1302 r., wówczas to papież przekazał ją pod opiekę zakonu cysterskiego z Jelemnicy. Pierwszy kościół powstał w XIV w., zgodnie z informacjami źródłowymi w 1447 r. posiadał on rangę świątyni parafialnej. Budowę obecnego kościoła pw. św. Michała Archanioła rozpoczęto w 1497-1498 r. z fundacji Jana Sławeckiego. Pierwsze informacje o świątyni zawarte są w protokole wizytacyjnym z 1687 r. i dotyczą budowy kościoła z 1499 r., co czyni go jednym z najstarszych obiektów sakralnych na terenie Górnego Śląska. Obiekt wykorzystywany były przez protestantów w latach 1570-1629 jako zbór. Na przestrzeni lat jego bryła uległa pewnym przekształceniom, w XVIII w. dobudowano do nawy w części południowej kaplicę, a w 1905 r. frontową część obiektu rozbudowano o murowaną kruchtę. Świątynię remontowano wielokrotnie, w 1687 r. odnowiono dach, a w 1884 kaplicę. Największe zniszczenia przyniosła jednak II wojna światowa. W 1955 r. kościół przeszedł gruntowny remont, pięć lat później wymieniono sygnaturkę oraz pokrycie dachowe. Ostatnie prace konserwatorskie w obrębie obiektu miały miejsce w latach 1999-2001. Zgodnie z protokołem wizytacyjnym z 1720 r. przy kościele znajdowała się wolnostojąca dzwonnica, obecnie dzwony mieszczą się w obrębie ceglanej przybudówki.

Opis

Kościół pw. św. Michała Archanioła położony jest na niewielkim wzniesieniu, w obrębie cmentarza grzebalnego, w południowej części wsi. Cały teren zamknięty jest prostym ogrodzeniem z siatki, a na terenie działki znajdują się pojedyncze okazy cennego przyrodniczo starodrzewu. Obiekt jest orientowany, jednonawowy, powstał w oparciu o konstrukcję zrębową na kamienno-ceglanej podmurówce. Posiada typowy dla średniowiecza układ złożony z dwóch członów na rzucie kwadratu, a także typową dla gotyku smukłość brył podkreśloną dodatkowo przez ukształtowanie dachu. Świątynia składa się z dwóch zasadniczych części w postaci nawy złożonej z wzniesionej na planie prostokąta części drewnianej, a także murowanego przęsła frontowego w obrębie którego mieści się kruchta, do nawy od strony południowej przylega zamknięta trójbocznie kaplica. Drugą część stanowi nieco węższe prezbiterium do którego od północy przylega wzniesiona na rzucie wydłużonego prostokąta zakrystia. Dodatkowy element urozmaicający bryłę stanowi biegnący wzdłuż północy elewacji podcień wsparty na ośmiu słupach. Zasadnicza część kościoła nakryta jest dachem czterospadowym o różnym kącie nachylenia połaci nad prezbiterium i nawą nad którą w centralnej części zlokalizowano wtórną czworoboczną sygnaturkę nakrytą hełmem baniastym. Murowana dobudówka nakryta jest dachem trójspadowym, natomiast dobudowana w XVIII w. kaplica pięciospadowym dachem zwieńczonym kopułką. Zlokalizowany wzdłuż północnej elewacji podcień posiada dach pulpitowy. Do obiektu prowadzą dwa otwory wejściowe, główne zlokalizowane w części przyziemia elewacji zachodniej, zamknięte jest łukiem odcinkowym, drugi otwór drzwiowy prowadzi do zakrystii, znajduje się

w obrębie elewacji wschodniej. Wśród elewacji na uwagę zasługuje trzyosiowa, wyróżniająca się ceglanym licem elewacja frontowa (zachodnia) która wzmocniona jest dodatkowo narożnymi szkarpami. Pozostałe elewacje pobite gontem, o prostokątnych otworach okiennych, dodatkowe elementy kształtujące bryłę obiektu stanowi zamknięta trójbocznie kaplica zlokalizowana w części południowej, oraz soboty w części północnej. Wewnątrz płaskie stropy pokryte wtórnie płytami typu karton-gips, pokryte prostymi polichromiami, wyjątek stanowi krypta o sklepieniu beczkowym. Prezbiterium oddzielone od nawy belką tęczową z napisem ,,Consummatum est’’, nad wejściem głównym w części wschodniej znajduje się natomiast otwarty na nawę trzema arkadami chór kościelny. Wewnątrz brak oryginalnego wyposażenia na uwagę zasługuje neobarokowy ołtarz główny z 1. połowy XIX w.

z umieszczonym centralnie obrazem św. Michała Archanioła, a także późnobarokowe ołtarze boczne. Prawy z umieszczonym centralnie obrazem św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz lewy z obrazem Ukrzyżowania z bogatą dekoracją akantową.

Zabytek dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 22.09.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.99044, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.321858