Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. Narodzenia NMP - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. Narodzenia NMP


kościół XVII w. Krzeszów

Adres
Krzeszów

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. niżański, gm. Krzeszów

Zespół kościoła krzeszowskiego jest wyjątkowym przykładem monumentalnego kościoła drewnianego z XVIII w., o dużych walorach artystycznych i krajobrazowych; w którym znajduje się wartościowe wyposażenie.

Historia

Najstarsza znana wzmianka o kościele w Krzeszowie pochodzi z przed 1390 r., natomiast istnienie parafii zostało odnotowane w 2 poł. XV wieku. Obecny kościół wybudowano w latach 1727-1728 i jest to najprawdopodobniej trzecia świątynia w tym miejscu. Wyremontowany w 1898 r. - gont pokrywający zrąb wymieniono na szalunek, wieżyczki przekryto blachą. W tym samym roku powstała towarzysząca kościołowi dzwonnica. Świątynia była ostrzelana w czasie I wojny światowej i remontowana w latach 1918-1923. W 1939 r. zdjęto gont z dachów i zastąpiono go blachą. Kompleksowy remont kościoła rozpoczął się w 2006 r. i trwały do 2008 r. - wykonano nowe fundamenty, wmontowano nowe podwaliny, wymieniono części dolnych belek zrębu, wykonano nowy fartuch z blachy tytanowo-cynkowej, wykonano nowy szalunek świątyni, zamontowano nową stolarkę okienną, wykonano obróbki blacharskie oraz kamienną płytę odbojową. Następnie od 2009 r. przystąpiono do prac we wnętrzu świątyni oraz przy jej wyposażeniu. Zakończono już prace przy wyposażeniu prezbiterium, transeptu południowego i części nawy (m.in. ołtarz główny, cztery ołtarze boczne, ambona i polichromia całości wnętrza). Międzyczasie przeprowadzono także remont dzwonnicy zakończony w 2012 r.

Opis

Zespół zlokalizowany jest na północny-wschód od Rynku dawnego miasteczka, na wysokim wniesieniu. W jego skład wchodzą: orientowany kościół, zlokalizowana na zachachód od niego dzwonnica, która powstała w ciągu otaczającego zespół ogrodzenia oraz cmentarz.

Kościół halowy na planie krzyża łacińskiego. Korpus trójnawowy z transeptem, poprzedzony prostokątną kruchtą. Nawa główna przechodzi w wydłużone prezbiterium zakończone trójbocznie i flankowane zakrystią i skarbcem. Bryła kościoła jest wysoka i masywna. Najwyższy jest korpus nawowy zwieńczony sygnaturką. Prezbiterium, ramiona transeptu oraz kruchta mają zrąb tej samej wysokości co korpus, ale niższe od niego przekrycia dachowe. Nad korpusem, ramionami transeptu dachy dwuspadowe; nad prezbiterium dach wielopołaciowy; kruchtę wieńczy dach namiotowy przechodzący w sygnaturkę. Rozwiązanie kruchty można traktować jako niezrealizowaną do końca wieżę umieszczaną w elewacji frontowej. Po obu stronach prezbiterium dostawiono niewielkie pomieszczenia pomocnicze, które zostały przekryte dachami pulpitowymi. Przed kruchtą wybudowano nieduży przedsionek kryty dachem dwuspadowym. Kościół jest budowlą drewnianą, posadowioną na kamiennej podmurówce. Ściany, za wyjątkiem przedsionka, o konstrukcji zrębowej zostały wzmocnione obustronnymi lisicami i oszalowane z listwowaniem i z fartuchem. Przedsionek o konstrukcji słupowej także oszalowany. Dachy i fartuchy świątyni pokryte są blachą. Elewacje kościoła, poniżej otworów okiennych, obwiedzione profilowanym gzymsem kordonowym i fryzem arkadkowym z krzyżykami. Otwory okienne korpusu nawowego i transeptu w profilowanym obramieniu z uszakami. Zwieńczenie elewacji został ukształtowane w formie belkowania składającego się fryzu arkadkowego, fryzu naprzemiennych ornamentów w kształcie krzyża na stopie i kielicha oraz wydatnego gzymsu. Wnętrze kościoła. W zachodniej części wnętrza naw umieszczono chór wsparty na parze drewnianych filarów ustawionych na murowanych postumentach. Podobne dwie pary smukłych filarów rozdzielają nawy przekryte pozornymi sklepieniami beczkowymi (deskowanie na krążynach). Nawa główna płynnie przechodzi w prezbiterium podobnie jako ona sklepione. Wydziela te dwie przestrzenie belka tęczowa z Krucyfiksem. Ściany wnętrza kościoła pokrywa polichromia i malarstwo ścienne, o skromnych wartościach artystycznych. Natomiast bogactwo wnętrza przemawia pozostałymi elementami wystroju. Kościół dekoruje 9 barokowych ołtarzy, których zasadniczy trzon powstał w 2 poł. XVIII w. Ołtarz główny jest autorstwa Michała Wurtzera młodszego, część ołtarzy bocznych pochodzi z warsztatu Thomasa Huttera. Wystroju dopełnia, bogata późnobarokowa ambona oraz prospekt organowy. Zapewne z początku XX w. pochodzą niezwykle dekoracyjne witraże w prezbiterium powstałe w warszawskim Zakładzie św. Łukasza.

Dzwonnica dwukondygnacyjna, o masywnej bryle. Wybudowana z drewna w konstrukcji słupowo-ramowej ze wzmocnieniami w postaci rygli i mieczy. Ściany oszalowane z listwowaniem. Dolną część ścian osłania fartuch. Kondygnacje zostały rozdzielone wydatnym przydaszkiem, a całość budowli przekryta dachem namiotowym zwieńczonym krzyżem. Wejście w elewacji wschodniej zostało poprzedzone niewielkim dwuspadowym zadaszeniem na parach słupów. Wszystkie pokrycia wykonano z blachy.

Cmentarz otaczający kościół ogrodzony został współczesnym ogrodzeniem (murowane słupy i metalowe przęsła). Na jego terenie zachowały się, pochodzące z 1 poł. XIX w., dwa nagrobki oraz jeden kamienny krzyż na postumencie. Oprócz kościoła i dzwonnicy na nekropoli znajduje się także drewniana kaplica z 1905 r.

Obiekt dostępny dla zwiedzających przez cały rok, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 28.10-.014 r.