Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej - Zabytek.pl

kościół filialny pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej


kościół koniec XV w. Krupy

Adres
Krupy, 21

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. sławieński, gm. Darłowo

Kościół w Krupach stanowi unikatowy - w skali europejskiej - przykład gotyckiej budowli sakralnej z przełomu XIV/XV wiek, składającej się z murowanej wieży i ryglowej (szkieletowej) nawy - z późnośredniowieczną obmurówką.

Wartość tego obiektu podnosi oryginalna (storczykowa) więźba dachowa oraz snycerskie opracowanie drewnianego szkieletu nawy - w formie nawiązującej do maswerków. We wnętrzu zachowały się elementy zabytkowego (gotyckiego, renesansowego i barokowego) wyposażenia.

Historia

Kościół jest obiektem kilkufazowym, którego budowa rozpoczęła się ok. 1400 r. Z tego okresu pochodzi murowana wieża oraz szkieletowy korpus sali kościelnej z więźbą dachową, których datowanie (na pocz. XV w.) potwierdzają wyniki badań dendrchronologicznych. Był to kościół parafialny, podległy biskupstwu w Kamieniu Pomorskim; po 1534 r. stał się kościołem ewangelickim, należącym do synodu w Darłowie. Ok. poł. XVI w. obmurowano od zewnątrz ściany drewnianego szkieletu nawy. W 1571 r. odbudowano sygnaturkę na dachu nawy, a w 1583 r. dostawiono do południowej ściany nawy murowaną kaplicę pogrzebową. W następnych wiekach kościół był kilkakrotnie remontowany, tak w obrębie bryły jak i wystroju wnętrza: 1735 r. - zwieńczenie wieży, poł. XVIII w. - 1721 r. - polichromia stropu, 1790 r. - stoisko dzwonów, kon. XIX w. - przybudówka północna, przemurówki ścian, nowe otwory okienne, pokrycie łupkiem. 02 lutego 1946 r. kościół został poświęcony jako świątynia rzymskokatolicka p.w. MB Ostrobramskiej; ob. filialny w parafii pw. św. Krzyża w Starym Jarosławiu. Po 1980 r. kościół był doraźnie remontowany, m.in.: wymiana pokrycia wieży, osuszanie ścian, naprawa sygnaturki.

Opis

Kościół pw. MB Ostrobramskiej usytuowany jest w płn.-zachodniej części wsi, na nawsiu, po wschodniej stronie głównej drogi wiejskiej, w obrębie historycznej działki cmentarnej. Świątynia wzniesiona w duchu ceglanego gotyku, z unikatowo zachowaną gotycką konstrukcją szkieletową. Nawa założona na planie prostokąta (z trójbocznym zamknięciem prezbiterium), o wymiarach całkowitych 20,4 x 9,7 m, z przybudówkami (kaplica i zakrystia) w ścianach długich, nakryta wysokim dachem z ośmioboczną sygnaturką. Wieża wzniesiona na rzucie prostokąta, o wymiarach 7,1 x 6,2 m, czterokondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym. Ściany nawy o zróżnicowanej konstrukcji. Pierwotna (gotycka) konstrukcja szkieletowa zachowała się wzdłuż ścian długich oraz częściowo w prezbiterium i składa się z rytmicznego ciągu słupów, szeroko rozstawionych rygli oraz ozdobnie opracowanych mieczów. Od zewnątrz ściany obmurowane cegłą gotycką w układzie wozówkowym, z późniejszymi przemurówkami cegłą maszynową (o wiązaniu krzyżowym). Ściany przybudówek również ceglane; kaplica południowa tynkowana. Ściany wieży murowane z cegły gotyckiej o wątku wedyjskim, z widocznymi otworami maculcowymi po rusztowaniach; przy szczycie nawy opięte zestopniowanymi przyporami. Sala kościelna i kondygnacje wieży nakryte są stropami drewnianymi, belkowymi nagimi; nad nawą belki stropowe podparte podwójnymi zastrzałami. W kaplicy ceramiczne sklepienie krzyżowe. Więźba dachowa oryginalna, drewniana, storczykowa - dwujętkowa. Dachy nawy i zakrystii pokryte kamiennym łupkiem, kaplica pogrzebowa - dachówką karpiówka, wieża - współczesną blachą. Elewacje wieży o gotyckim wystroju architektonicznym. Portal drzwiowy ujęty uskokowym obramieniem z fazowanych cegieł i zwieńczony ostrołukowo. Górne kondygnacje wieży dzielone są biforialnymi blendami, tondami, otworami akustycznymi oraz prostymi (tynkowanymi) fryzami; szczyty ze schodkowym układem blend.

Ceglane elewacje ścian nawy o arytmicznych podziałach osiowych, bez detalu architektonicznego. Elewacja południowa kaplicy 3-osiowa, akcentowana trójbocznym szczytem z pilastrami i sterczynkami. Wnętrze świątyni składa się z: sali kościelnej, z wydzielonym w części wschodniej prezbiterium oraz emporą organową od zachodu; kruchty - w przyziemiu wieży; kaplicy - po południowej stronie nawy oraz zakrystii - przy północnej ścianie nawy. Sala kościelna opięta jest drewnianym szkieletem konstrukcji ryglowej, połączonym mieczami z belkowym stropem; całość akcentowana profilowanymi mieczami, tworzącymi ostrołukowe, maswerkowe kompozycje. W kościele zachowały się liczne elementy historycznego wyposażenia, o wysokich wartościach artystycznych: późnogotycka grupa „Ukrzyżowania” (XV/XV w.), barokowy ołtarz główny (1679 r.), barokowa ambona (1665 r.) wsparta na rzeźbie Mojżesza, wykonana przez Johanna Edlevera, manierystyczna, XVII-wieczna empora organowa z neorensansowym prospektem (2 poł. XIX w.), spiżowy dzwon z 1588 r.

Obiekt dostępny z zewnątrz. Możliwość zwiedzania wnętrza za zgodą księdza proboszcza.

Oprac. Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 27.03.2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.112311, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.420135