Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

Adres
Krowiarki

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie

Fasada i elewacje pałacu są swoistym konglomeratem różnych stylów architektonicznych, w tym m.in.

manieryzmu, renesansu, baroku i secesji. Podobna mieszanka towarzyszy wystrojowi wnętrz. Jest to typowe dla okresu XIX w., kiedy w Europie nie dominował żaden określony styl architektoniczny.

Historia

W 1678 r. został wzmiankowany zamek z drewna we wsi Krowiarki, należący do rodziny von Beess będącej właścicielami wsi od 1564 r. W 1690 r. zamek stał się własnością Leopolda Paczyńskiego, a w 1798 r. Karola Strachwitza. W 1825 r. majątek odziedziczył Jan M. Strachwitz i zobowiązany testamentem rozpoczął budowę murowanego pałacu w 1826 r. Od 1840 r. budowę kontynuował Ernest J. Strachwitz, który w 1843 r. sprzedał wieś Krowiarki Amandowi L. von Gaschin. W 1848 r. w sąsiedztwie pałacu istniał już park. W latach 1852-1877 za sprawą Mikołaja Strachwitza dokonano przebudowy pałacu oraz powstał nowy park. Na miejscu dawnego parku postawiono folwark. W 1877 r. Fanny von Gaschin przekazała majątek córce Wandzie, który po jej ślubie z Hugo II Henckel stał się własnościa rodu Henckel von Donnersmarck. Kolejnych przebududów dokonano w latach 1882-1898; po pożarze drewnianej części północnej z 1892 r. wymurowano nową (1898 r.) w stylu secesyjnym. W 1906 r. Wanda i Hugo II przenieśli się do majątku w Brynku. Od 1911 r. właścicielem pałacu w Krowiarkach był Edgar I Henckel-Gaschin, a od 1939 do 1945 r. Hans II. Pałac przetrwał wojnę w stanie nienaruszonym. Od 1947 r. mieścił się w nim Państwowy Dom Dziecka i przedszkole. Od 1963 do 1970 r. Szpital Rehabilitacyjno- Ortopedyczny. W latach 1970- 1988 pałac był własnością Skarbu Państwa. Od 1988 r. w rękach prywatnych. Pałac stopniowo popadał w ruinę, do 2007 r., w którym zmienił właściciela i rozpoczął się jego stopniowy remont. Konieczne było zainwentaryzowanie i rozebranie wież które groziły zawaleniem. Pałac i mauzoleum są sukcesywnie remontowane- m.in. wymiana stropów, uzupełnianie brakujących detali, oczyszczenie i konserwacja gzymsów i rozet, wymiana belek i poszyć dachowych. Prowadzone są również prace mające przywrócić park do dawnego wyglądu.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy położony w południowo-wschodniej części wsi, na wysokiej skarpie ponad doliną, Zajmuje powierzchnię ok.17,5 ha. Na terenie zespołu, w części zachodniej zlokalizowany jest pałac, na północny wschód od pałacu budynek stajni z wozownią, ruiny ujeżdżalni , basenu i przebudowana gruntownie oficyna . W części tej mieścił się kiedyś drewniany kościółek. Do dzisiaj zachowały się fragmenty ogrodzenia, brama, murowane fundamenty kościoła i pozostałości po przykościelnym cmentarzu. W pobliżu znajduje się barokowy posąg św. Jana Nepomucena z XVIII w., autorstwa Johanesa Nitschego z Opawy. Przy południowej granicy parku ruiny drugiej oficyny, a w południowo-wschodnim narożu parku mauzoleum dawnych właścicieli. Dawne wjazd na teren zespołu, z kordegardą zlokalizowany jest od strony południowo- zachodniej, u podnóża skarpy, poza terenem obecnie przynależnym do pałacu. Obecnie wejście na teren zespołu prowadzi od folwarku, od strony północnej. Pałac w stylu neorenesansowym i neobarokowym zwrócony jest frontem ku zachodowi. Ma on powierzchnię ok. 6500 m2 i znajduje się w nim 115 sal. Nowsza, dwupiętrowa część jest murowana z cegły w stylu secesyjnym, starsza jednopiętrowa otynkowana na czerwono. Budynek nakryto dachem mansardowym z lukarnami, wiążącym się z pseudorenesansowymi wieżyczkami i szczytami ryzalitów w zupełnie ahistoryczny sposób.

Trójosiowy ryzalit frontowy wieńczy szczyt ze spływami, niszami i odcinkowym przyczółkiem. Nad ryzalitem znajduje się czworoboczna wieża w stylu neobaroku z ośmiobocznym hełmem. Wieża posiadała dwie latarnie jak również kartusze, maski, sterczyny i lukarny. W narożnikach pd.-wsch. i pn-zach. znajdują się kwadratowe wieże z hełmami namiotowymi; w pn-wsch. i pd.-zach. wieżyczki cylindryczne z hełmami stożkowymi. W podziemiach pałacu zachowało się 30 piwnic w układzie swoistego labiryntu. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią pośrodku nowszej części. Sień posiada liczne łuki arkadowe wsparte na kolumnach z secesyjnymi głowicami oraz dwa drewniane portale w stylu neorenesansowym a nad drzwiami płaskorzeźbione supraporty. Podłoga ułożona jest z błękitno-beżowych kafli z kwiatowym deseniem.

Barokową (z elementami rokoko) salę balową z okresu 1852-1877 (tzw. błękitny salon) ozdobiono bardzo bogatą dekorację sztukatorską i snycerską nawiązującą do motywów barokowych, rokokowych i regencji. Znajdują się w niej także drewniane boazerie z festonami i maskami. Dekoracje ścian składają się z kratek, wstęg, kampanul, kartuszów, muszli, wolut, rocaille'ów i róż w podziałach ramowych. Supraporty zawierają stiukowe grupy satyrów i putta oraz malowidła przedstawiające sceny pastersko-ogrodowe. Salę pokrywa sklepienie zwierciadlane z fasetami. Sufit w centrum wzbogacono o owalny plafon z chmurami i stiukowymi. W narożach sali pozostały stiukowe mitologiczne rzeźby, m.in. Aresa i Prometeusza oraz dwa kartusze z herbami rodów Bersten II i Bróg.

Sala jadalna (dębowa) z XIX w., w stylu pseudobarokowym z dębowymi boazeriami i kredensami. W boazerię wpleciono herby Lichnowskich, Althan, Lobkowitz, Paar, Renaard, Orsig, Strachwitz, Gaschin, Leszczyc-Sumińskich, Radziwiłłów, Druckich-Sokolnickich, Gedyminów, Choltitz’ów.

Sale mauretańska z XIX w. rozdzielono trójarkadową galeryjką, bogato zdobioną w stylu neomauretańskim. Łuki arkad w kształcie typowych dla sztuki Bliskiego Wschodu podków. Sufit z tłoczonych w metalu kasetonów; w supraportach ślepe arkadowania na kolumienkach. Łazienkę wykończono biało-liliową okładziną kafelkową o biedermeierowskim charakterze.

Park (17,5 ha) założony około 1848 r. początkowo utrzymany był w stylu angielskim. Został gruntownie przekształcono w latach 1852-1877 za sprawą Karoliny Sumin-Sumińskiej i Karola Strachwitza. Drzewa sprowadzano bezpośrednio z Anglii i sadzono w odosobnieniu, tak aby można było podziwiać ich piękno. Pośrodku parku znajdował się staw przez który wiódł mostek; obecnie mostek wymieniony na nowy, staw osuszony. W chwili obecnej układ przestrzenny parku z osią widokową, polanami, altanowymi skupiskami drzew jest czytelny, oczyszczony z samoosiewów. W drzewostanie m.in. buk czerwonolistny, dąb czerwony, dąb szypułkowy odmiany piramidalnej i kolumnowej, klony i graby, 3 gatunki sosen. Na terenie parku wytyczona ekologiczna ścieżka dydaktyczna.

Mauzoleum usytuowane w pd.- wsch. narożniku parku to murowana i tynkowana budowla neoklasycystyczna na planie krzyża powstała ok. 1870 r. Posiada dwa wejścia z czterokolumnowym portykiem dźwigającym belkowanie i trójkątny fronton. Mauzoleum zadaszone jest kopułą pokrytą blachą miedzianą.

Budynek stajni z wozownią, na planie litery „L”, murowany z cegły, od strony dziedzińca posiada podcienia arkadowe.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, w parku ścieżka dydaktyczno-ekologiczna, wnętrze pałacu dostępne po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 13-12-2015 r.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: inna

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.99545, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.320190