Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela


kościół XVI w. Krotoszyn

Adres
Krotoszyn

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. krotoszyński, gm. Krotoszyn - miasto

Późnogotycko-renesansowy kościół farny św.Jana Chrzciciela pochodzi z lat 1592-1597.

Dawny zbór braci czeskich, przebudowany w 1772 r. W późnorenesansowej architekturze kościoła ożywają tradycje gotyckie, co uznać można za charakterystyczną cechę sztuki wielkopolskiej przełomu XVI i XVII w. Do tej samej co krotoszyńska fara grupy stylowej zaliczyć można kościół w Benicach, kościół św. Jana w Rozdrażewie - wszystkie z fundacji Rozdrażewskich dla Braci Czeskich. W trójnawowym wnętrzu zwraca uwagę pyszniący się bogactwem form późnorenesansowy ołtarz główny z kopią „Zdjęcia z krzyża” Petera Paula Rubensa (oryginał wisiał niegdyś w Kaliszu).

Historia

W latach 1592 - 1597 Jan Rozdrażewski, dziedzic Krotoszyna i kasztelan poznański, protektor neohusytyzmu wznosi kościół dla braci czeskich. W 1601 r. po śmierci fundatora, dzięki zabiegom jego żony Katarzyny z Potockich Rozdrażewskiej, kościół zostaje przejęty przez katolików i poświęcony przez bpa Wawrzyńca Goślickiego. W 1681 r. ulega pożarowi, odbudowany. W 1767 r. przeniesiono do Fary niektóre ołtarze z rozebranego drewnianego kościoła św. Piotra i Pawła. 1774 r. ponowny pożar miasta i odbudowa kościoła zakończona w 1782 r. W 1848 r. odbudowano wieżę kościoła. W latach 1955 - 1956 miało miejsce gruntowne odnowienie kościoła przez proboszcza Franciszka Jelińskiego, w głównej nawie powstaje polichromia przedstawiająca 12 scen ze Starego Testamentu. W latach 1957 - 1961 odnowiono poszczególne ołtarze boczne. 1961 - 1982 r. Staraniem ks. prałata Wiktora Miedzińskiego, naprawiono dach na kościele, wymienione zostały ławki i dwa konfesjonały, fundowane zostały trzy dzwony. W 1980 r. przeprowadzono kapitalny remont organów. 1984 - 1985 r. naprawiono tynki i elewację zewnętrzną, renowacja wnętrza kościoła. 1993 r. remont dachu i wymiana rynien. 1996 r. konserwacja organów. 1998 r. malowanie wnętrza kościoła i nowe nagłośnienie. 2000 r. pełna konserwacja ołtarza głównego. 2001 r. remont muru oporowego przy kościele. 2004 r. - renowacja elewacji zewnętrznej kościoła, wymiana pokrycia wież, wymiana pokrycia dachu świątyni, wymiana nagłośnienia i osuszenie ścian świątyni, odrestaurowywanie ołtarzy bocznych. W 2013 r. zakończono renowację stalli z XVII w. i kapitalny remont zakrystii.

Opis

Kościół farny p.w. św. Jana Chrzciciela usytuowany jest w centrum miasta, na południowy wschód od rynku, pomiędzy ulicą Farna i Domki Farne. Położony na lekko wzniesionym terenie okolonym niskim murkiem. W otoczeniu kościoła od południa po drugiej stronie ulicy Domki Farne położona jest plebania, a na północ przy zakolu ul. Farnej zlokalizowany jest dom parafialny.

Kościół zbudowano z cegły, otynkowane ściany fundamentowe z kamieni polnych i cegły tworzą niewysoki, wydzielony uskokiem cokół. Ściany otynkowane z wyjątkiem wieży. Naroża ujęte jedno i dwuskokowymi przyporami. Trójnawowy, bazylikowy. Nawa główna dzieli się na pięć przęseł. Na przedłużeniu węższych, trójprzęsłowych naw bocznych znajdują się kwadratowe kaplice. Przy kaplicach od wschodu przybudówki ujmujące prezbiterium. Od strony zachodniej wznosi się wieża podparta przyporami, z kruchtą w przyziemiu. Przy styku wieży z nawą od południa znajduje się ćwierćkolista wieżyczka schodowa. Prezbiterium i nawa nakryte jednolitym sklepieniem kolebkowym artykułowanym siatką żeber, a nawy boczne - sklepieniem krzyżowym. Arkady międzynawowe o łukach pełnych wsparte są na filarach o profilowanych narożach. Ściany wnętrza bez podziałów. Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach. Zewnątrz prezbiterium, nawy boczne oraz naroża kaplic i wieży są oszkarpowane. Wieża bez podziałów, jej najwyższa kondygnacja i hełm ostrosłupowy powstały w XIX w. Szczyty naw bocznych ze spływami i lizenami. Szczyty kaplic dwukondygnacjowe o podziałach gzymsami i pilastrami, ze sterczynami i spływami wolutowymi, manierystyczne. Kościół nakryty dachem dwuspadowym nad nawą i kaplicami, nad prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę z datą 1782 na chorągiewce. Zwraca uwagę bogate wyposażenie kościoła z XVII i XVIII w. Monumentalny zamykający prezbiterium ołtarz główny w stylu manierystycznym wykonano ok. 1630-40 r. Grupa świętych, wśród których wyróżniono patronów narodowych, św. Wojciecha i św. Stanisława, asystuje Matce Boskiej tronującej na półksiężycu oraz Chrystusowi Zmartwychwstałemu. W polu środkowym obraz „Zdjęcie z krzyża” - kopia obrazu Rubensa z katedry w Antwerpii, wykonana według sztychu L. Vorstermana. Na belce tęczowej kościoła farnego znajduje się wczesnobarokowa Grupa Ukrzyżowania z 1 ćw. XVII w. Ponadto wnętrze zdobią ołtarze boczne w stylu manierystycznym, barokowym i rokokowym, wczesnobarokowa ambona z rzeźbami ewangelistów, para stall późnorenesansowych, pięcioosiowych, feretron z 1867 r. z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Ecce Homo. Na ścianie południowej nawy wznosi się nagrobek Jana Rozdrażewskiego, zmarłego w 1600 r. Renesansowy nagrobek wykonano ok. 1597-9 z piaskowca. Na tumbie osadzono ukośnie płytę z leżącą postacią zmarłego ubraną w zbroję. Inskrypcja jest autorstwa żony Rozdrażewskiego Katarzyny. Jej też staraniem nagrobek innowiercy znalazł się w katolickim kościele św. Jana Chrzciciela.

Zabytek dostępny. Bliższe informacje na temat parafii znajdują się na stronie www.farakrotoszyn.pl/

oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 27-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.164592, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.87531