Historia

Ruiny zamku Pieniny, zwanego także zamkiem Św. Kingi, są położone w środku Pienin, na szczycie Góry Zamkowej (799 m n.p.m.), zaliczanej do masywu Trzech Koron. Do dzisiaj przetrwały pozostałości muru tarczowego oraz relikty przylegających do niego budowli. Pierwszą wiarygodną wiadomość historyczną o zamku zawiera żywot świętej Kingi, spisany na początku XIV w. Znajdujemy tu informację o ukryciu się w pienińskiej warowni księżnej Kingi wraz z zakonnicami z klasztoru Klarysek w Starym Sączu podczas trzeciego najazdu Tatarów na Małopolskę w 1287 r. Z kolei Jan Długosz wspomina pobyt w zamku księcia Bolesława Wstydliwego z małżonką i dostojników krakowskich w czasie pierwszego najazdu Tatarów w 1241 r. Wiarygodność tej informacji budzi jednak u historyków poważne wątpliwości. Długosz potwierdza także ucieczkę Kingi do Pienin w r. 1287, podkreślając niedostępność i niezwykłą warowność górskiego zamku. Wyniki analizy informacji źródłowych oraz rezultatów badań wykopaliskowych nie pozostawiają dziś wątpliwości, że zamek Pieniny został wzniesiony z inicjatywy księżnej Kingi. Budowę warowni zaczęto najprawdopodobniej na początku lat 80. XIII w., kiedy Kinga wstąpiła do klasztoru św. Klary w Starym Sączu. Zamek był pełnił bowiem funkcje refugium dla konwentu Klarysek. Po ustaniu najazdów tatarskich warownia przestała spełniać swe zadania prawdopodobnie już w XIV w. i przestano ją użytkować.

Opis

Badania wykopaliskowe nie wniosły wielu uzupełnień do rekonstrukcji sporządzonej w połowie XIX w. przez Szczęsnego Morawskiego, kiedy to założenie było lepiej czytelne niż obecnie. Zamek wzniesiono z miejscowych kamieni wapiennych, łączonych mocną zaprawą. Mur tarczowy, grubości 120 cm, zbudowano na przyszczytowym, północnym zboczu góry. Biegł on łukiem, długości ok. 90 m, łącząc dwie granie skalne. Wejście do zamku, prowadzące przez niewielką poternę, zlokalizowano w części zachodniej. Do muru tarczowego przylegały od wnętrza przynajmniej dwa budynki oraz kwadratowa cysterna na wodę, wzniesiona z dobrze obrobionych ciosów wapiennych. W obrębie obwodu warownego znajdowały się prawdopodobnie także budynki drewniane. Zapewne dodatkowe, awaryjne wyjście z zamku istniało przy wschodnim krańcu muru tarczowego. Tędy można było dotrzeć na brzeg Dunajca, korzystając z ochrony i ukrycia stworzonego przez dwie granie skalne. Relikty zamku, leżące na terenie Pienińskiego Parku Narodowego, zostały zakonserwowane w formie trwałej ruiny w 2007 r. i udostępnione dla zwiedzających.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Stanisław Kołodziejski, OT NID w Krakowie, 24.10.2014 r.