Nieodzownym wyróżnikiem tych cerkwi były izbicowe wieże stawiane nad babińcem, zróżnicowanie wysokości poszczególnych członów cerkwi oraz łamane dachy namiotowe, zwieńczone baniastymi wieżyczkami sygnaturkowymi. W kompozycji przestrzennej wyraźnie widoczna jest konstrukcyjna niezależność zasadniczej, zrębowej bryły świątyni i słupowej wieży ponad babińcem.

Historia

Cerkiew wybudowana została - wg zachowanej tablicy fundacyjnej - w 1782 r., wieża zapewne jest pozostałością wcześniejszej świątyni. Obiekt remontowany był ok. 1830, 1893 i 1936 roku (prawdopodobnie zmieniono pokrycia dachów na blachę). W 1. poł. XIX w. cerkiew otrzymała ikonostas, z ikonami autorstwa malarza Krasuckiego z Przemyśla, wykonanymi w latach 1835-1836. Po 1964 r. przez kilka lat pozostawała opuszczona. Od 1971 r. użytkowana jako kościół rzym.-kat. pw. św. Maksymiliana Kolbe. Kolejne remonty przeprowadzono w 1971 i 2007 roku (szeroko zakrojone prace remontowo-konserwatorskie, m.in. zmiana pokrycia z blachy na gont). Funkcję kościoła parafialnego obiekt pełnił do czasu budowy nowej świątyni (2004 r.).

Opis

Cerkiew orientowana, usytuowana jest w centralnej części wsi w zwartej zabudowie, w pobliżu skrzyżowania dróg, Polany - Świątkowa i Grab - Nowy Żmigród.

Cerkiew zachodniołemkowska. Jest to budowla trójdzielna w planie, złożona z prezbiterium, nawy i babińca ujętego wieżą z zachatą. Każde z pomieszczeń na planie zbliżonym do kwadratu. Prezbiterium jest znacznie węższe od nawy, zamknięte od wschodu ścianą prostą. Przylegająca do niego od północy zakrystia wzniesiona została na rzucie wydłużonego, nieregularnego prostokąta. Cerkiew drewniana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej na podmurowaniu kamiennym, z izbicową wieżą (izbica pozorna) o konstrukcji słupowo-ramowej. Ściany wieży zwężają się ku górze. Bryła złożona zasadniczo z trzech członów, tj. niewielkiego prezbiterium, znacznie od niego masywniejszej i wyższej nawy oraz górującej nad całością wieży jest urozmaicona dzięki załamaniom połaci dachowych i uskokom ścian, a także pokaźnym baniastym hełmom wieńczącym człony świątyni. Ściany nawy są znacznie wyższe od ścian prezbiterium i babińca. Prezbiterium, nawa i wieża są nakryte czteropołaciowymi dachami namiotowymi: dwuzałomowym nad nawą i jednozałomowym nad prezbiterium. Dachy są zwieńczone baniastymi hełmami z pozornymi latarniami. Nad zakrystią dach pulpitowy. Ściany wieży zostały podbite gontem, ściany nawy i prezbiterium pionowym deskowaniem. Okna prostokątne, w nawie i południowej ścianie prezbiterium zdwojone.

Wewnątrz nawa i prezbiterium przekryte zostały ostrosłupowymi, czteropołaciowymi zrębowymi kopułami. W babińcu zastosowano otwarty strop belkowy. Babiniec jest otwarty do nawy na całej szerokości i wysokości. Babiniec i zachodnią ścianę nawy obiega chór śpiewaczy w formie galerii. W prezbiterium zachowała się częściowo klasycystyczna polichromia zapewne z k. XVIII wieku. Ikonostas czterostrefowy z 1. poł. XIX wieku.

Obiekt dostępny dla zwiedzających możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Ryszard Kwolek, OT NID w Rzeszowie, 12.08.2014 r.