Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

d. zespół klasztorny Jezuitów - Zabytek.pl

d. zespół klasztorny Jezuitów


klasztor pocz. XVII w. Krasnystaw

Adres
Krasnystaw

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. krasnostawski, gm. Krasnystaw (gm. miejska)

Późniejsze o wiek od lubelskiego kolegium jezuitów na terenie ówczesnej diecezji chełmskiej.

Kościół stanowi czołowy na Lubelszczyźnie przykład rozwiniętego baroku, Należy do najbardziej, monumentalnych barokowych świątyń Lubelszczyzny z zachowanym pełnym wystrojem malarskim (mal. Adam Swach) i wyposażeniem (zespół ołtarzy z XVIII w.) z wysokiej klasy wystrojem rzeźbiarskim z epoki. Wartość historyczną podnosi fakt,, iż na przełomie XVIII/XIX w. pełnił funkcje kościoła katedralnego diecezji chełmskiej, przy który powstały zachowane do dziś budynki towarzyszące.

Historia

Barokowy zespół kolegium jezuitów zbudowany został w sąsiedztwie starego (nieistniejącego) kościoła farnego, później katedralnego w latach 1697-1704 i 1708-1715 (z przerwą z powodu wojny) wg proj. jezuickiego arch. Jana Delamarsa. W latach 1721-1723 wnętrze ozdobiła dekoracja malarska franciszkanina Adama Swacha. oraz rzeźba ołtarzowa (jezuicki rzeźbiarz Dawid Hell ?). W latach 1730-1741 do korpusu została dobudowana fasada o dwóch wieżach. Po kasacie klasztoru jezuitów kościół pełnił w latach 1773-1807 funkcję katedry diecezji chełmskiej. Po zawaleniu się kopuły nad transeptem remontowany w l. 1849-1850, oraz gruntownie restaurowany w latach1879-1881 (pod kier. bud. Bolesława Budyńskiego) z zasklepieniem przęsła środkowego obniżoną kopułą na pendentywach. Wówczas też w narożnikach transeptu dodano pary masywnych przypór. Budowę murowanych budynków kolegium rozpoczęto w 1708 r. po pożarze starszych, głównie drewnianych zabudowań z 1697. Prace z przerwami trwały do 1717 r. W 1721 r. w miejscu rozebranych murów miejskich jezuici rozpoczęli budowę skrzydła zach. i nadbudowę o piętro pozostałych części. Trwała ona do 1730 r. Po kasacie zakonu w budynkach umieszczono szkołę i mieszkania księży, od 1811 pozostawał we władaniu wojska. adaptowane na muzeum regionalne w l. 70. XX w. Generalny remont budynek d. kolegium przechodził etapami w latach 1995-98 (skrzydło zachodnie - muzeum) i 2006-2008 (skrzydło wschodnie i południowe) w trakcie którego podwyższono dachy, adaptując poddasza w łamanych uskokowo dachach. Pałac biskupi powstał w 1 poł. XVIII w. jako budynek jezuicki wyodrębniony z północnej części zachodniego skrzydła kolegium. Domem biskupa chełmskiego (zw. Pałacem) stał się na krótko w latach 1780-1807. W 1958 r. przekształcony został na dom zakonny; Budynek seminarium, założonego w 1719 r., budowany był do 1739 r. Dwukrotnie przebudowywany w XIX i XX w. z zachowaniem układu wnętrza; Wikariat wzniesiony w 1 poł. XVIII w, przebudowany po zniszczeniach w 1914 r.

Opis

Zespół zlokalizowany na skraju staromiejskiej przy bramie zabudowy przy krawędzi skarpy miejskiego wzgórza po pn.-zach. stronie doliny Wieprza, na pd.-zach. od Rynku, przy wylotowej ulicy z miasta w kierunku Krakowa (ob. Marszałka J. Piłsudzkiego). Kościół nieorientowany, zwrócony fasadą na wsch. zamyka od pn. wewnętrzny dziedziniec trójskrzydłowego budynku d. kolegium., którego pn. zakończenie zach. skrzydła stanowi pałac biskupi. Wolno stojące budynki d. seminarium i wikariatu oddziela dziedziniec przed kościołem. Kościół w stylu barokowym, murowany, wzniesiony na rzucie krzyża łacińskiego z trójprzęsłową nawą i dwoma rzędami przęseł kaplicznych, transeptem w prostokątnym obrysie korpusu, nakrytym pierwotnie wysoką kopułą na tamburze nad skrzyżowaniem, obecnie kopułą spłaszczoną, ukryta w dwuspadowym dachu. Nawa nakryta sklepieniami, kolebkowymi z lunetami, przęsła kapliczne - sklepieniami żaglastymi, przęsła transeptu - kolebkowymi, podzielone parzystymi gurtami, wspartymi na parach pilastrów w porządku doryckim z kanelurami na trzonach. Prezbiterium na rzucie ¾ koła nakryte sklepieniem konchowym z lunetami, ujęte dwiema piętrowymi przybudówkami z zakrystiami (zach. późniejsza). Fasada dwuwieżowa, trójosiowa, o trzech kondygnacjach, z podziałami za pomocą par pilastrów w porządku doryckim. W zwieńczeniach hełmów wież dwie wielkie blaszane figury jezuickich świętych - Ignacego Loyoli i Franciszka Xawerego Zachowane niemal pełny wystrój malarski z latach 20. XVIII w. i zespół późnobarokowych ołtarzy architektonicznych z dekoracja rzeźbiarska, oraz zespół późnobarokowych portali z czarnego marmuru - w tym portal głównego wejścia. Budynek d. kolegium o trzech skrzydłach, podpiwniczony, dwukondygnacyjny jednotraktowy z korytarzem od strony dziedzińca zamkniętego ścianą kościoła (od wschodu). Skrzydło wschodnie ujęte dwoma ryzalitami ; Pałac biskupi piętrowy, dwutraktowy, trójdzielny ze środkową sienią przelotową, wychodzącą na wewnętrzny dziedzińczyk na przedłużeniu południowego skrzydła kolegium. Fasada trójosiowa z podziałem parami pilastrów doryckich w wielkim porządku; Budynek d. seminarium, trójtraktowy, pięciodzielny w układzie krzyżowo-korytarzowym. Fasada siedmioosiowa, ujęta przy narożach pilastrami doryckimi w wielkim porządku, elewacja północna z zachowanym podziałem parami pilastrów, dwie pozostałe bez podziałów; Dawny wikariat parterowy, z wysokim podpiwniczeniem od strony tylnej, trójtraktowy, pięciodzielny z dwiema symetrycznymi sieniami przelotowymi w działach parzystych i klatką schodową. Nakryty czterospadowym dachem.

Dostępność kościoła całodniowa, d. kolegium - część użytkowana przez muzeum - w godzinach pracy, pozostałe obiekty - tylko z zewnątrz.

Oprac. Roman Zwierzchowski, OT NID w Lublinie, 10.10.2014 r.

 

Rodzaj: klasztor

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.877, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.26836