Obiekt opisany przez O. Vuga w XIX wieku jako das alte Schlöß im Park zu Sonnenberg (niem.) był zapewne średniowieczną siedzibą rycerską rodu Samborowiców (Czambor) posadowioną w dolinie Nysy Kłodzkiej w zakolu jej starorzecza. Być może w XV w. zamek ucierpiał podczas wojen husyckich. Miał on bowiem bezpośrednią przeprawę przez Nysę Kłodzką z zamkami w Więcmierzycach (Winthmeritz) oraz w Kopicach (Tiefensee) zniszczonymi przez Husytów. Relikt ten, zlokalizowany w dawnym obszarze tzw. Przesieki Śląskiej, mając czytelną formę terenową, jest ważnym elementem krajobrazu kulturowo-przyrodniczego niemodlińskiego regionu dorzecza Nysy Kłodzkiej, wzbogacającym naszą wiedzę o średniowiecznym osadnictwie, jego zasięgu i szczególnym charakterze strażniczo-obronnym.

Po przeciwnej, zachodniej stronie Nysy Kłodzkiej położony jest relikt zamczyska znanego w literaturze jako das alte Schloß (niem) w Więcmierzycach (Winthmeritz).

Historia

Grodzisko znane było archeologom i lokalnym historykom już od końca XIX wieku. Informacje o nim przekazał w swoim opracowaniu O. Vug. Na mapie z 1885 r. w obszarze parkowym miejsce opisano Burghügel K.D. (niem.). Grodzisko było wielokrotnie rozpoznawane przez archeologów niemieckich (m.in. M. Hellmich, G. Raschke) oraz polskich (J. Kaźmierczyk, K. Macewicz, A. Szczodrak, S. Wuszkan, E. Tomczak). Przeprowadzili oni weryfikacyjne badania powierzchniowe w okresie międzywojennym oraz sondażowe w latach 1958 i 1972. Wykonali wówczas dokumentację opisową i fotograficzną obiektu. W 1982 r. relikt został zadokumentowany podczas inwentaryzacji parku i folwarku. W 1999 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził zespół pod kierunkiem K. Bykowskiego z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W wyniku tych badań archeolodzy określili chronologię grodziska na okres średniowieczny (XIV - XVI w.).

Opis

Lokalizacja. Grodzisko zlokalizowane jest około 250 m na północny – zachód od pałacu, około 200 m na zachód od kościoła we wsi, około 100 m na wschód od koryta Nysy Kłodzkiej, w terenie zalesionym. Położone jest w podmokłej dolinie Nysy Kłodzkiej, w jej obszarze zalewowym, bezpośrednio po wschodniej stronie wału przeciwpowodziowego. Wzdłuż drogi widoczne są leciwe dęby 200-300 letnie. Zabytek zlokalizowany jest na działce gruntowej nr 220.

Charakterystyka. Grodzisko stożkowate zlokalizowane w obszarze starorzecza doliny Nysy Kłodzkiej, było w wiekach funkcjonowania obiektem trudno dostępnym. Pierwotnie założenie (kopiec i fosa z wałami) miało kształt czworoboku. Stożek o podstawie kwadratu z płaskim majdanem ma wymiary u podstawy około 43x41 m i 30x31 m u góry, oraz około 2 m wysokości. Otacza go fosa o szerokości około 3-7 m. Po zewnętrznej stronie fosy widocznych jest pięć odcinków wałów. Prawdopodobnie pierwotny kształt tego założenia obronnego był inny. Zachodnia część założenia została zniszczona wodami Nysy Kłodzkiej oraz budową wału przeciwpowodziowego. Po stronie południowo-wschodniej znajdują się relikty wału i fosy, które mogą być pozostałościami podgrodzia. Na numerycznym modelu terenu po stronie północnej tego założenia obronnego, za groblą, widoczne są półkoliste rowy. Mogą one być związane z pierwotnym systemem umocnień tego obiektu.

Podczas badań w 1972 r., w warstwie kulturowej o grubości około 40 cm, znaleziono liczne ułamki naczyń obtaczanych i toczonych, fragmenty cegieł palcówek, grudy polepy i kawałki kości zwierzęcych. Prace w 1999 r. potwierdziły formę terenową grodziska. Zabytek został częściowo zniszczony erozją rzeczną wodami Nysy Kłodzkiej, a następnie budową wałów przeciwpowodziowych. Obiekt wymaga dalszego rozpoznania.

Dostępność. Teren dostępny. Grodzisko położone jest w starorzeczu Nysy Kłodzkiej. Dojście w kierunku południowym drogą na wale przeciwpowodziowym od młyna Krasna Góra (około 300 m). Relikt obiektu czytelnie rysuje się w krajobrazie leśnym jako zadrzewiony stożek otoczony wałami i fosą.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 02.07.2021 r.