Surowa bryła świątyni jest pozostałością po jej dawnym obronnym charakterze. Kryje ona urozmaicone wnętrze z bogatym gotyckim i późnogotyckim kamiennym detalem architektonicznym oraz powstałym na przestrzeni wieków wyposażeniem.

Historia

Kościół par. św. Mikołaja wzmiankowano w 1330 r., obecny zbudowany został zapewne w końcu XIV wieku. Powstała wówczas dwunawowa hala, do której z fundacji wójta Tenchina dobudowano w 1400 r. kaplicę Różańcową. W 1428 r. zniszczony przez husytów. Nawa północna w części przy prezbiterium została wzniesiona na przełomie XV i XVI w., nawa południowa korpusu oraz chór - przed 1586 rokiem. Od poł. XVI w. do 1626 r. kościół był w rękach protestantów. Odbudowany po pożarze w 1722 r., był wielokrotnie remontowany w późniejszych latach: m.in. ok. 1840 przez mistrza murarskiego z Krapkowic Marondela, później w 1874 roku. Bardzo ważne dla dzisiejszego wyglądu kościoła były prace z lat 1894-6, kiedy przebudowano wnętrze, usuwając dawny wystrój i wprowadzając neogotyckie wyposażenie. W 1945 r. zniszczeniu uległ hełm wieży, do 1990 r. zastępowany przez prowizoryczny dach namiotowy.

Opis

Kościół wraz z budynkami plebanii i szkoły parafialnej znajduje się w południowo-wschodniej część miasta, sąsiadując od północy z zabudowaniami zamku. Jako kościół zamkowy od południa i wschodu otoczony był murami obronnymi, których zachowane relikty pełnią funkcję murów oporowych skarpy nadodrzańskiej. Świątynia pierwotnie o charakterze gotyckim, obecnie znacznie pozbawiona cech stylowych. Murowana z kamienia łamanego, z wykorzystaniem cegły, w całości otynkowana. Rzut kościoła składa się z dwuprzęsłowego, trójbocznie zamkniętego prezbiterium, do którego przylegają niższe, także dwuprzęsłowe nawy boczne: północna z lożą na piętrze oraz przedłużona zakrystią. Korpus halowy, o trzech dwuprzęsłowych nawach, z płytką, trójbocznie zamkniętą kaplicą Różańcową przy nawie południowej. Od strony północno - zachodniej usytuowana jest kwadratowa wieża z cylindryczną wieżyczką schodową od południa i nowszymi przybudówkami po bokach. Korpus i niższe prezbiterium kryte są niskimi dachami dwuspadowymi, przybudówki i kaplica - wielospadowymi i pulpitowymi. Wieża jest czterokondygnacyjna, w górnej części ośmioboczna, kryta hełmem z latarnią. Przy wschodnim skraju nawy znajduje się nowsza wieżyczka na sygnaturkę. Kościół przekryty jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym o kamiennych żebrach, północna nawa przy prezbiterium sklepieniami gwiaździstym oraz krzyżowym, południowa - kolebkowo - krzyżowym. Żebra w sklepieniach nad prezbiterium są zaokrąglone i spływają na wsporniki w kształcie wielobocznych profilowanych stożków oraz masek. Żebra w nawie oparte są na dużych wspornikach w kształcie ostrosłupów z maswerkami oraz maskami. W zachodnim prześle nawy głównej - późnogotycki zwornik z monogramem IHS. Prezbiterium jest otwarte do przedłużonych naw bocznych i głównej nawy ostrołucznymi arkadami, tak samo loża kolatorska - do wnętrza prezbiterium. W przedsionku stoi kamienna chrzcielnica o gotyckiej formie, zapewne z 1. poł. XVI wieku. W północnej nawie znajduje się ołtarz boczny z kamiennym antepedium wykonanym z przekutego nagrobka Hansa v. Redern - Hartmannsdorf (†1586). W kaplicy Różańcowej -płyta nagrobna Anny z Loginów v. Redern (†1576); dwie kamienne płyty z postaciami, płyta inskrypcyjna i rzeźbiony hełm ze zdemontowanego nagrobka Hansa v. Redern (†1586). Prospekt organowy wykonany jest w stylistyce neogotyckiej, organy wykonała firma Schlag & Sohne ze Świdnicy. W oknach prezbiterium i kaplicy Różańcowej znajdują się XIX-wieczne witraże, przypisywane Jozefowi Peterowi Bokhorniemu. Przy południowym filarze ustawiona jest piękna rokokowa ambona z lat 40- tych XVIII wieku. Otwory okienne w kościele zamknięte są półkoliście za wyjątkiem prezbiterium, w którym okna ostrołukowe. Prezbiterium i kaplica Różańcowa opięte są przyporami. W przypory kaplicy wtórnie wmurowano późnogotycki, kamienny rzygacz w kształcie paszczy wilka oraz kamienny wspornik w kształcie koronowanej głowy męskiej.

Zabytek dostępny.

Oprac. Ewa Kalbarczyk-Klak, NID OT w Opolu