Charakterystyczny element zabytkowej, północnej pierzei Rynku Podgórskiego.

Historia

Obiekt należy do najstarszych budynków Podgórza. U schyłku XVIII i na początku XIX w. rozwój zabudowy murowanej postępował powoli; głównie lokalizowano ją przy trakcie „Cesarskim” i po północnej stronie Rynku, gdzie istniejący przed założeniem miasta dom (dzisiejszy „Pod Czarnym Orłem”) adaptowany został na pierwszy ratusz. Pierwsza barokowo-klasycystyczna zabudowa wraz z Urzędem i Komorą Celną oraz rozrzucona luźno wzdłuż kierunków starych traktów zaznaczała zawiązki obecnych ulic: Staromostowej, Brodzińskiego, Józefińskiej i Piwnej. Istniejący przed 1784 dom „Pod Czarnym Orłem” adaptowano na pierwszy podgórski ratusz. Wkrótce urząd przeniesiono pod nr 14. Później klasycystyczny dom „Pod Czarnym Orłem” był popularnym zajazdem i winiarnią, o czym do dziś świadczy szeroka brama, przez którą na obszerne podwórko mogły wjeżdżać ładowne, kupieckie wozy. W zajeździe, w lipcu 1829, ostatnią swą noc w Polsce spędził Fryderyk Chopin. W 1862 pożar w oberżach Pod Jeleniem i Czarnym Orłem zniszczył 10 domów „ku mostowi na Wiśle”. Wiele sąsiednich dachów zerwano, aby powstrzymać ogień. Podczas powstania styczniowego budynek przeszukiwała policja, podejrzewając, że składuję się tu broń dla Królestwa. W latach 60. XIX wieku sprzed zajazdu trzy razy dziennie odjeżdżał omnibus do uzdrowiska w Swoszowicach. W 1878 lokal chwilowo zamknięto, że względu na głoszoną w nim propagandę socjalistyczną. Na początku stulecia, w tzw. dużej Sali pod Czarnym Orłem odbywały się zebrania PPSD i spektakle teatralne dla robotników. W 1915 w budynku mieściła się piekarnia, handel win, piwiarnia i „tani bazar”. Podczas okupacji hitlerowskiej dom znalazł się w granicach getta.

Opis

Budynek murowany, ukształtowany w stylu barokowo-klasycystycznym w ostatniej ćwierci XVIII w. Przebudowany w 2 połowie XIX, remontowany ok. 1950. Napis na tympanonie nad wejściem, brzmiący pierwotnie "Pod Czarnym Orłem" w latach 70. XX w., zmieniony na "Pod Orłem" (zmieniona kolorystyka płaskorzeźby orła). Zachowany dach łamany. Część pomieszczeń parteru zajmują dziś sklepy. W 2014 obiekt remontowany ze środków SKOZK (dach i elewacja).

Budynek prywatny, niedostępny dla zwiedzających. Wstęp możliwy jest tylko do pomieszczeń parterowych, w godzinach otwarcia sklepów.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20.03.2015 r.