Historia

Wiadukt kolejowy nad ulucą Lubicz wybudowano w latach 1896-1898. Budowla ta była pierwszym cywilnym, dwupoziomowym skrzyżowaniem w Krakowie. Do czasu wybudowania wiaduktu ulica Lubicz krzyżowała się z torami kolejowymi na jednym poziomie, co powodowało znaczne utrudnienia w ruchu na bardzo ważnym trakcie do Mogiły. Inwestycję sfinansowała austriacka kolej państwowa. Jej specjaliści przygotowali projekt techniczny, a projekt architektoniczny zlecono krakowskiemu architektowi Teodorowi Talowskiemu. W 2006 r. podjęto gruntowną modernizację wiaduktu. Prace objęły remont przęsła wiaduktu, odrestaurowanie zabytkowych murów oporowych, przywrócenie detali i historycznej kolorystyki balustrad. Na zwieńczenia kamiennych filarów wprowadzono latarnie elektryczne, imitujące znajdujące się tam pierwotnie oświetlenie gazowe. Na balustradzie przywrócono monogram cesarza Franciszka Józefa. Ponieważ remont wymagał wymiany elementów kamiennych filarów, oryginalne cokoły wyeksponowano w formie „preparatu” obok schodów przy przęśle wiaduktu.

Opis

Wiadukt usytuowany jest nad ulicą Lubicz, pomiędzy budynkiem dworca kolejowego a ulicą Radziwiłłowską. Zaprojektowany został przez znanego krakowskiego architekta Teodora Talowskiego. Murowany z piaskowca z metalowymi balustradami. Budowa wymagała obniżenia nawierzchni ulicy Lubicz, którą ujęto w mury oporowe. Przęsło wiaduktu ma konstrukcję metalową, wspartą na 16 kamiennych kolumnach ustawionych w obniżeniu ulicy Lubicz, w dwóch równoległych rzędach. Mur oporowy ma zmienną wysokość dostosowaną do głębokości wykopu i zbudowany został z piaskowca ciężkowickiego. Mur, mocno boniowany o charakterze dzikiej rustyki, został rozczłonkowany ryzalitami, w przedłużeniu których nad murem ustawiono kamienne filarki przykryte daszkami. U wejść na kamienne schody obok wiaduktu ustawiono kamienne kolumny, które w wyższej partii stanowiły pierwotnie podpory uchwytów lamp gazowych - lampy te (nie zachowane), podobnie jak inne oświetlające ulicę w podkopie, zaprojektował T. Talowski. Po obu stronach wykonano kamienne schody: po stronie południowej dwubiegowe, łamane, a po stronie północnej (od strony dworca kolejowego) jednobiegowe, proste z podestem oraz także od strony północnej, w dwóch miejscach wąskie schody prowadzące do kolonii kolejarskiej (osiedla kolejowego). Kutą metalową ornamentykę wiaduktu i muru oporowego wykonała krakowska firma Józefa Góreckiego, (która wykonała m.in. krzyż na Giewont i bramę do klasztoru na Skałce). Na balustradzie wiaduktu widniały pierwotnie monogramy cesarza Franciszka Józefa - otwarcie wiaduktu zbiegło się z 50. rocznicą objęcia przez niego tronu.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Olga Dyba, NID OT w Krakowie, 22.10.2014 r.