Historia

Górka Kościelnicka po raz pierwszy wzmiankowana była w latach 1373-74. W tym czasie erygowano miejscową parafię. W XV w. wieś należała m.in. do Jana z Koniecpola, a później do Krzesława z Kurozwęk, w 3. ćwierci XVI w. do Jana Wodzisławskiego, w XVII w. do Lubomirskich, w XVIII w. do Morsztynów, a w latach 1773-1945 do Wodzickich. Kościół zbudowany został z fundacji właścicielki wsi Barbary Morsztynowej w 1648 r. zapewne na miejscu poprzedniego. W okresie od połowy XVII w. do lat 80. XX w. świątynia kilkakrotnie znajdowała się w katastrofalnym stanie technicznym. W 1980 r. po przeprowadzeniu ekspertyz technicznych myślano nawet o rozebraniu zabytku. Pierwszy gruntowny remont kościoła został przeprowadzony i sfinansowany w 1777 r. przez Konstancję z Dembińskich Wodzicką. W tym czasie wnętrze ozdobiono polichromią i na nowo wyposażono w obrazy i sprzęty kościelne. Prace konserwatorskie zabezpieczające konstrukcję i pokrycie budowli prowadzone były w 3 ćwierci XX w. Kontynuowano je w 1983 r., 1993 (m.in. wymieniono wtedy gontowe pokrycie dachu i szalunek ścian) i w 1997 r. (obejmowały wtedy m.in. konserwację wyposażenia). Jesienią 2006 r. prowadzona była konserwacja zabytkowego prospektu organowego.

Opis

Kościół położony jest malowniczo na wyniesieniu terenu w północnej części Górki Kościelnickiej. Świątynia jest drewniana, zbudowana w konstrukcji zrębowej, oszalowana, wzniesiona w tradycji późnogotyckiej. Korpus budowli nakrywa stromy, dwuspadowy dach jednokalenicowy, oparty na więźbie storczykowej, z barokową ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę, zwieńczoną baniastym hełmem z latarnią. Świątynia ma jedną nawę i wielobocznie zamknięte prezbiterium, przy którym od północy znajduje się zakrystia, a od południa przedsionek. Od zachodu dobudowana jest kruchta. Wnętrze nakryte jest pozornymi sklepieniami kolebkowymi, w nawie z płaskimi odcinkami po bokach wspartymi na słupach. Profilowany i ozdobiony ornamentem sznurowym łuk tęczowy ma wykrój półkolisty. Ołtarze rokokowe wykonano w 2. połowie XVIII w. W głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Anielskiej z XVII w., a w dwóch bocznych obrazy Chrystus i Samarytanka z XVIII w. i Serce Jezusa, namalowany w 1953 r. przez Jadwigę Rymanównę. Do zabytkowego wyposażenia świątyni należy także m.in. rokokowa ambona z 2. połowy XVIII w. i barokowa chrzcielnica z XVIII w. Ściany i sklepienia kościoła pokrywa polichromia ornamentalna i figuralna wykonana w 1954 r. przez Jadwigę Rymanównę. Do cmentarza przykościelnego prowadzi przejście pod klasycystyczną murowaną, dwukondygnacyjną dzwonnicę bramną ufundowaną w 1823 r. przez hrabiego Józefa Wodzickiego. Na cmentarzu znajduje się grobowiec projektu Hansa Mayera w którym spoczywa 42 żołnierzy armii austro-węgierskiej zmarłych w latach 1914-1918 w miejscowym szpitalu polowym. Wzdłuż alejki na wzgórze kościelne prowadzi Droga Krzyżowa złożona z kilkudziesięciu krzyży cmentarnych. W pobliżu kościoła znajduje się murowany budynek plebanii zbudowany w 1881 r.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania wewnątrz po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym w parafii. Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce. Dostępny może być także w okresie letnim w związku ze zwiedzaniem wybranych obiektów na SAD.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 08.09.2014 r.