Historia

Obiekt murowany powstał w tym miejscu w początkach XIV w. Do dzisiaj w tylnej elewacji zachowało się ceglane obramienie bramy wjazdu. To część tzw. traktu tylnego wzniesionego na przełomie XIV i XV w. Jego budowa była możliwa dzięki wykupieniu fragmentów przyległej działki. Przez większą część XVI w., kamienica należała do rodziny Bonerów, którzy w początkach stulecia przebudowali ją na okazałą rezydencję. Z tego okresu pochodzi zachowany częściowo układ wnętrz, fragment stropu tzw. izby tylnej, portale na parterze i I piętrze. Bonerowie zapisali się jako znakomici zarządcy, bankierzy i mecenasowie sztuki. Zygmunt Stary w uznaniu ich zasług dla dworu królewskiego w 1514 nadał Janowi szlachectwo. Po 1640 przeprowadzono kolejny remont, nadbudowano II piętro, wzniesiono boczną oficynę z kaplicą. Pomieszczenia połączyła klatka schodowa w budynku frontowym, której historyczny wygląd utrwaliły rysunki Jana Matejki i Wojciecha Gersona. W 2 połowie XVII w., po zniszczeniach potopu szwedzkiego, budynek frontowy nadbudowano o II piętro i dobudowano jednopiętrową oficynę boczną. Przez cały wiek XVII właścicielami kamienicy była wywodząca się z Tyrolu rodzina Zacherlów. Rajca Jan Gaudenty Zacherla kierował przygotowaniem obchodów zwycięstwa pod Wiedniem (1683), które uświetnił swoją obecnością sam Jan Sobieski. Kolejny remont to 1 ćwierć XVIII w. W 1836 przebudowano elewację frontową. W latach 1864-1926 w kamienicy mieściło się, przeniesione z ul. Grodzkiej studio Ignacego Kriegera, jednego z najlepszych galicyjskich fotografów. Pod koniec XIX stulecia dom nabyła rodzina Pareńskich. Ci zlecili nadbudowę III piętra i remont elewacji, które przeprowadzono w 1878, według projektu cenionego w Wiedniu architekta Karola Borkowskiego. Wybudowano obecną klatkę schodową, przy okazji niszcząc XVI-wieczną. Zniszczone także gotyckie i renesansowe kamienne obramienia okien, a nawet ozdobny medalion z wyobrażeniem Zygmunta I Starego. To co ocalało wewnątrz padło ofiarą kolejnych faz modernizacji w 1914, 1930 i 1941. Salon państwa Pareńskich, mieszkających najpierw w kamienicy na rogu Rynku i św. Jana, a potem w pałacu przy ul. Wielopole 4, był jednym z ośrodków życia towarzyskiego Krakowa przełomu wieków. W latach 1903-1929 w budynku mieszkał krytyk sztuki i słynny kolekcjoner Feliks Jasieński „Manggha”. Jego zbiory, obejmujące m.in. grafikę i ceramikę europejską, kolekcję tkanin z Europy i Dalekiego Wschodu, liczne antyki oraz wspomnianą kolekcję japońską, inspirowały najwybitniejszych artystów młodopolskich. W 1920 przekazał swoją kolekcję Muzeum Narodowemu. Ostatnie duże adaptacje miały miejsce w budynku w latach 1975 i ok. 2006. Wtedy rozpoczęła się wielka modernizacja budynku, związana z dostosowaniem do funkcji hotelowej. Współcześnie działa tu hotel o pretensjonalnej nazwie „The Bonerowski Palace”.

Opis

Jednolity trzyskrzydłowy gmach o elewacjach z neorenesansową dekoracją. Całość ma eklektyczny, historyzujący charakter. Jednym z cennych detali jest znajdująca się na I piętrze kolumna - filar cięty na sposób gotycki. Doniosłym odkryciem było znalezienie na II piętrze fragmentów XVII-wiecznej polichromii przedstawiającej sceny wiejskie, jeden z najcenniejszych tego typu elementów zachowanych w tej części Europy. Przy okazji remontu w 2006 odtworzono m.in. neorenesansowe sgraffito ozdabiające fasadę trzeciego piętra.

Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-04-2016 r.