Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica Pod Jeleniem - Zabytek.pl

kamienica Pod Jeleniem


kamienica XIV w. Kraków

Adres
Kraków, Rynek Główny 36

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Kraków, gm. Kraków

Od połowy XVIII w.mieścił się tu zajazd "Pod Jeleniem", w którym gościli w m.in.

Johann W. Goethe i car Mikołaj I.

Historia

Murowany obiekt powstał w tym miejscu około połowy XIV w. Dom rozbudowano w kolejnym stuleciu. Pierwotnie obecną działkę stanowiły aż trzy parcele: dwie od strony Rynku i jedna od ulicy Sławkowskiej. Większe przekształcenia miały miejsce w 1 połowie XVII w. Dom narożny, określany mianem Ludwikowskiego (od niemieckiej rodziny Ludwigów), powstał około 1300 i w swojej średniowiecznej szacie przetrwał do połowy XVIII w. W średniowieczu istniała tu przejściowo mennica (wzmiankowana 1438). W latach 1627-1652 działała tu apteka „Pod Jeleniem”. W XVII w. dom Ludwigowski przeszedł na niemiecką rodzinę Amendów, wzbogaconą przy zarządzie kopalni srebra w Olkuszu. Druga kamienica, od strony Rynku, powstała w tym samym czasie. Stanęła w centrum działki lokacyjnej, w formie murowanej wieży na rzucie kwadratu. Zwana kamienicą Waytmanowską została rozbudowana na przełomie XIV i XV w. Trzecia, usytuowana od strony ul. Sławkowskiej, określana była jako Żydowska. W XVIII w. właścicielami kamienicy byli Jagniątkowscy (1730). W 1758 wszystkie trzy domy kupił Józef Bartsch, który ok. 1773 roku wyburzył część zabudowy, resztę połączył i nabudował tworząc okazały pałac miejski. Od 1776 działał tu zajazd „Pod Jeleniem”. Spadkobiercy Józefa Bartscha sprzedali kamienicę w 1818 Karolowi Treutlerowi za 100.000 zł. Za czasów Treutlera na parterze prowadzono „Aptekę pod Złotym Jeleniem”. Remont połączony ze zmianą dachu miał miejsce w 1830. Wtedy też na elewacji pojawił się wchodzący w modę balkon z żelaznymi balustradami. Z czasem córka Treutlera scedowałą dom Arcybractwu Miłosierdzia. Współczesny kształt nadała budynkowi przebudowa z lat 1867-1868. Wówczas też na jego fasadzie znalazła się płaskorzeźba przedstawiająca Anioła Stróża. Adaptacja parteru na cele handlowe nastąpiła w 1897. Znalazła tu swe lokum słynna księgarnia oraz „Ekspedycya pism periodycznych” Stanisława Andrzeja Krzyżanowskiego - jej stałym bywalcem księgarni Krzyżanowskiego był m.in. Henryk Sienkiewicz. We wrześniu 1939 Niemcy skonfiskowali większość zbiorów Krzyżanowskiego uznając je za „niebezpieczne”, a w 1940 eksmitowali księgarnię. Do lokalu przy Rynku Głównym księgarnia wróciła w 1949 roku lecz już dwa lata później w ramach państwowej kolektywizacji firma została przejęta przez „Dom Książki”. Po raz kolejny zmodernizowano dom na początku XX w. Później ograniczano się do mniej lub bardziej powierzchownych remontów (1953, 1956, 1964-1965); gruntowne prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1971-1973.

Opis

Trójkondygnacyjna, pięcioosiowa fasada od strony Rynku. Klasycystyczną elewację w wyraźnych podziałach zamyka wysoka attyka i kryty blachą dach. W tej partii budynku rozbudowana dekoracja rzeźbiarska z wizerunkiem Anioła Stróża.

Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-04-2016 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.194572, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.425380