kamienica Louisów - Zabytek.pl
Adres
Kraków, Rynek Główny 13
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Kraków, gm. Kraków
Na początku wieku XXI przebudowana, mimo licznych protestów, na snobistyczny dom handlowy „Pasaż 13”.
Historia
Obiekt murowany pojawił się w tym miejscu po roku 1300, a do końca stulecia był rozbudowywany. W XV w. zyskał piętro, a w XVII stuleciu nową stylistykę. Oficyny pochodzą z XV w., ale były wielokrotnie przebudowywane (1 połowa XVI w., 1 połowa XVII w.). Kamienica Pod Złotą Głową należała od XVI w. do rodzin krakowskich aptekarzy - Szasterów i Pipanów. W 1801 dom i aptekę spadkobiercy sprzedali Janowi Kantemu Bartlowi. Trzecie piętro pojawiło się w latach 1819-1820. Na oficynie dopiero w 1837, podczas przebudowy całego gmachu, zakończonej w 1838. Od Bartla aptekę nabył w 1840 chemik Adolf Alexandrowicz. W 1847 budynek kupił Józef Louis. Zrealizował tu romantyczną koncepcję domu-muzeum, ze szczególnym podkreśleniem wątków patriotycznych. Powstała m.in. galeria portretów królewskich pędzla Parysa Fillipiego. W kamienicy znalazł się także zbiór geologiczny Ludwika Zejsznera, wybitnego badacza Tatr. Dom Pod Opatrznością należał w XVI w. do Antoniego le du Bois, w XVII w. do rodziny Kuligowiczów. W latach 1684-1712 znajdowała się tu księgarnia, którą utrzymywał rajca miejski Mikołaj Królik. Około 1773 dom z księgarnię nabył Ignacy Groebel, który dodatkowo, w 1783, uruchomił w kamienicy drukarnię. Wdowa po jego synu, Antonim, sprzedała drukarnię i księgarnię Józefowi Mateckiemu, zaś dom Filipowi i Tekli Włodoczyńskim. Księgarnię i drukarnię zmarłym w 1819 Mateckim, objął w 1824 pasierb, Józef Czech, zasłużony wydawca "Kalendarza krakowskiego". Do 1835 handlował tu książkami Ambroży Grabowski. Zniszczony dom kupił w 1836 Józef Louis. Scalenia odrębnych dotąd kamienic (Pod Złotą Głową i Pod Opatrznością) dokonano w 1847-1848. W tym domu pojawiły się ok. 1848, po raz pierwszy w Krakowie, piece meisnerowskie, smołowcowy dach płaski, okna i ganki żelazne. Niestety, dom został uszkodzony już 28 IV 1848 podczas bombardowania miasta przez Austriaków. W 1850 dom spłonął. Prowizorycznie odbudowany gmach kupił w 1858 Stanisław ks. Jabłonowski. W 1853 w kamienicy mieszkał Józef Chłopicki. Kolejny remont, według koncepcji Karola Knausa, miał miejsce w latach 1884-1885. Kolejne przebudowy miały miejsce w 1933 (proj. Władysław Stupnicki).
Opis
Czteropiętrowa, pięcioosiowa kamienica. Cechy stylowe zatarte. Na neobarokowej fasadzie zdobienia w postaci popiersi. Po pożarze IV piętra w roku 1990, w latach 1995-2003 kamienicę przebudowano w pasaż handlowy (proj. Marcin Janowski). Z przekształcenia dumny pozostaje właściciel pisząc: „W przestronnym wnętrzu, zaprojektowanym zgodnie z duchem minimalizmu, harmonijnie współistnieją: renesansowa klatka schodowa, gotyckie sklepienia, szkło i beton oraz odważna konstrukcja stalowych schodów ruchomych i wind. W Pasażu znalazły swe miejsce modne butiki proponujące klientom uznane marki zarówno światowe, jak i polskie […] W świetnie odrestaurowanych piwnicach znajduje się Likus Concept Store - włoskie delikatesy, bar, vinoteka”. Tak czy inaczej realizacja budzi liczne wątpliwości.
Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.
Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-04-2016 r.
Rodzaj: kamienica
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.197181, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.404097,PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.404595