kamienica Berowska - Zabytek.pl
Adres
Kraków, Rynek Główny 16
Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Kraków, gm. Kraków
Nazwa pochodzi od rodziny Morsztynów, którzy w XV stuleciu byli jej właścicielami.
Historia
Pierwszy murowany dom powstał w tym miejscu w połowie XV wieku. W XV i XVI w. należał do kupieckiej rodziny Morensteinów (Morsztynów). Była bardzo nowoczesna. W 1488 rajcy pozwolili Jerzemu Morensteinowi na doprowadzenie do niej wody z miejskiego „rurmusa”. W 1510 kamienicę nabyła rodzina Frizerów, kupców bławatnych pochodzących ze Śląska. Modernizacja budynku miała miejsce w XVI i 1 połowie XVII w. Później właściciele zmieniali się często, a w latach 30. XVIII w. budynek trafił w ręce starosty sieradzkiego Jana Tomasz Morsztyna. Oficyna tylna i boczna pochodzą z 1 połowy XVI w. Zostały przebudowane w wieku XVII, a nadbudowa I piętra nastąpiła przed 1780. Nadbudowa II piętra (gmach frontowy i oficyny) i nowa fasada to początek XVIII stulecia. W 2 połowie XVIII w. dom należał do rodziny Kosińskich vel Pugetów (1768), a w parterze utrzymywał tutaj sklep bławatny Piotr Minola (następnie Józef Kubecki). Kolejny remont miał miejsce ok. 1780, a gruntowna przebudowa w początkach XIX w. W 1. połowie XIX w. dom należał do kupca Antoniego Morbitzera, zięcia wspomnianego Kubeckiego, za którego pieniądze wykupił dom. Morbitzer kazał budynek przebudować. Po roku 1846 handel tkaninami podupadł (tzw. kryzys celny), trzeba było zmieniać branże. W 1880 urządzono tu kasyno literacko-artystyczne, miejsce spotkań lokalnej elity. W 1947 Kazimierz Książek otworzył w kamienicy restaurację "Pod Wierzynkiem"; lokal upaństwowiono w 1951, ale nazwa „Wierzynek” i miejsce pozostały.
Opis
Trzypiętrowa, czteroosiowa kamienica z użytkowym poddaszem zasłonięty murem attykowym. Obecny wygląd kamienica zawdzięcza głównie przebudowie z początku XIX w., której inicjatorem był Antoni Morbitzer. Wtedy m.in. w zwieńczeniu eleganckiej, klasycystycznej fasady umieszczono jego monogram (AM) w otoczeniu Posejdona i Amfitryny - tu alegorii żeglugi i handlu. Budynek był remontowany po pożarze w 1850. Na pierwszym piętrze zachowały się XVI-wieczne stropy, a w tzw. Sali Pompejańskiej polichromia z końca XVIII w. Obiekt (wraz z oficynami) przeszedł gruntowny remont w latach 1971-1982. W latach 1975-1979 kamienica została połączona z numerami sąsiednimi - 15 i 17. Obecnie stanowi część „kombinatu restauracyjnego” Wierzynek (goście mogą zasiąść w jednej z sześciu sal: Wierzynkowskiej, Kolumnowej, Tatrzańskiej, Zegarowej, Portretowej, Rycerskiej).
Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.
Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-04-2016 r.
Rodzaj: kamienica
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.197196, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.427266,PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.418426,