Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kamienica Pod Złotym Karpiem - Zabytek.pl

kamienica Pod Złotym Karpiem


kamienica XVII w. Kraków

Adres
Kraków, Rynek Główny 10

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. Kraków, gm. Kraków

Dawna rezydencja jednego z najmożniejszych rodów patrycjuszowskich.Wielokrotnie przebudowywana, nazwana przez znawcę krakowskiej architektury „rodzajem palimpsetu, typowym dziełem konserwatorskim”.

Historia

Zabudowa działki ukształtowała się w XIV w., a w następnym stuleciu budynek frontowy podwyższono o drugie piętro. W XVI wieku powstała kolejna kondygnacja. Do 1545 jej właścicielami byli Morsztynowie, do 1587 Wanzamowie, a do 1595 Gutteterowie. Kamienicę zwano wówczas "Brozikowską" od mieszczanina Brozika, który miał nabyć ją od Jana Mornszteina w 1520. W wieku XVII i XVIII w ręku Włochów. W 1602 w kamienicy mieszkał zasłużony dla Krakowa malarz, Włoch Tomasso Dolabella. Typowa kamienica kupiecka, wielokrotnie rozbudowywana i przekształcana w rytmie kolejnych zmian właścicielskich. W XVII wieku dom należał do Pawła Bruzika, a od 1640 do Teodozjusza Śrubina. Tenże legował dom "Pod Karpiem" Bractwu Włoskiemu, co zatwierdził przywilejem Jan III w 1654. W XVIII wieku kamienicę zamieszkiwały zamożne familie kupieckie. Z rąk Bractwa dom przejął rajca Franciszek Toriani. Po nim właścicielem był Franciszek de Friedensfield Laśkiewicz, jeden z najbogatszych kupców krakowskich. Po jego śmierci w Brodach w 1778, przy podziale spadku, dom " otrzymała córka Rozalia, żona Franciszka Antoniego Wolfa de Wolfsthal, bankiera w Krakowie. Po ojcu, Franciszka z Wolfów Lebowska odziedziczyła dom w 1819 wspomniany, i sprzedała go w 1821 za 38.000 zł Maciejowi Riegerowi, kupcowi z Brodów, wspólnikowi handlowemu dziadka. Po Macieju dziedziczyła żona Klara, następnie Karol i Salomea Hessowie, a później ich syn Jan Kanty Hess. Ciekawą pamiątką ich kulturalnych aspiracji są klasycystyczne malowidła ścienne, przedstawiające widoki Krakowa, wykonane ok. 1830 przez Jana Wincentego Kopffa, ucznia Bacciarellego i Smuglewicza, siostrzeńca Dominika Estreichera. W 1850 pożar strawił oficyny (odtworzone rok później). Pod koniec XIX wieku w kamienicy mieszkał Józef Oettinger (1818-1895), lekarz, historyk medycyny, tłumacz dzieł Hipokratesa. Gruntowna przebudowa kamienicy miała miejsce w latach 70. XIX wieku. Przeprowadzono ją, na zlecenie rodziny Hessów, według projektu Jacka Matusińskiego, przekształcając pomieszczenia handlowe parteru, kształtując dach i modelując fasadę. Przy okazji remontu pozbyto się wielu detali zdobniczych. Przetrwał barokowy piec kaflowy, w 1906 przeniesiony do Muzeum Narodowego. W latach 1907-1908 w sąsiedniej kamienicy powstał Pasaż Bielaka łączący Rynek z ul. Stolarską. Rychło pojawiły się problemy natury budowlanej, więc w okresie międzywojennym parter wzmocniono żelbetową konstrukcją, w której osadzono m.in. duże witryny, zaprojektowane w duchu modernizmu przez Jerzego Struszkiewicza. Na przełomie lat 50. i 60. kamienica była remontowana. W latach 1973-1975, podczas prac budowlanych w Pasażu Bielaka, przebudowano całkowicie oficyny.

Opis

Czterokondygnacyjna i trzyosiowa fasada z klasycystyczną dekoracją, odtworzoną w latach 60. XX wieku. Ostatnie prace konserwatorskie przy elewacji miały miejsce w 2009. Z dawnej dekoracji i wyposażenia zachowały się jedynie strop oraz renesansowe i klasycystyczne polichromie na pierwszym piętrze. Nazwa kamienicy pochodzi od złoconej płaskorzeźby karpia, niegdyś godła kamienicy, które w początku XX wieku przeniesiono na podwórze kamienicy Rynek Główny 11. Płaskorzeźba powróciła na swe pierwotne miejsce w 2002.

Obiekt dostępny w różnym stopniu; z zewnątrz (także Pasaż Bielaka) bez ograniczeń, wewnątrz, w godzinach pracy placówek handlowych i instytucji.

Oprac. Roman Marcinek, OT NID w Krakowie, 20-01-2016 r.

Rodzaj: kamienica

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.194092, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.403561