Kościół także o wartościach artystycznych.

Historia

Pierwszy przekaz o Krajanowie pochodzi z r. 1353, a tutejszy kościół filialny wzmiankowany był już w roku 1414 lub 1416. W czasie reformacji został przejęty przez protestantów, którzy ok. 1560 r. erygowali w Krajanowie parafię. W 1585 r. zbudowali we wsi kościół murowany. Został on po 1623 r. odebrany przez katolików i użytkowany był ponownie jako filialny. Obecny barokowy kościół pw. Św. Jerzego wzniesiono w latach ok. 1730-1750 w stylu baroku dojrzałego. Otrzymał on podobne formy jak nowoczesny wówczas formalnie kościół pw. Św. Krzyża w Nowej Rudzie (1726), inspirowany działalnością środowiska artystycznego w sąsiednim Broumovie. Analogie pomiędzy kościołami w Krajanowie i w Nowej Rudzie zauważalne są w smukłości i proporcjach ich frontów, w formach zamknięcia prezbiteriów, w artykulacji elewacji, w formach hełmów wież, w wykroju okien nawy oraz w lekkim, wklęśnięciu połaci dachowych. Ponadto w podobny sposób zaokrąglone są i ozdobione we wnętrzach kościołów narożniki naw na styku z prezbiteriami oraz konchowe zamknięcia prezbiteriów. Mimo tych podobieństw nie wydaje się, aby oba kościoły w Nowej Rudzie oraz w Krajanowie były dziełami tego samego architekta. Kościół w Krajanowie projektował budowniczy, który niewątpliwie znał już formy dojrzałego baroku, ale do nich się nie ograniczał. Równocześnie stosował także starsze rozwiązania formalne ze schyłkowej fazy wczesnego baroku, jak np. proste ściany i trójkątne szczyty fasady nawy. Upraszczał detal architektoniczny. Odnosił się też do lokalnych potrzeb, tradycji budowlanej w sakralnej architekturze wiejskiej Ziemi Kłodzkiej oraz do zwyczajów przyjętych w regionie. I zaprojektował wydłużoną nawę kościoła, dwukondygnacjową przybudówkę z lożą patronacką oraz wbudowanie w nawę drewnianego chóru muzycznego. W XIX w. kościół był remontowany, a w końcu XIX w. wykonano ornamentalną polichromię wnętrza w stylu historyzmu. Kościół odnawiano w 1928 r., a przed 1993 r. usunięto dziewiętnastowieczną polichromię wnętrza.

Opis

Nieorientowany kościół fil. pw. Św. Jerzego murowany, tynkowany. Złożony z prezbiterium węższego od nawy, jednoprzęsłowego, zamkniętego trójbocznie, a wewnątrz półkoliście oraz z nawy, nakrytych wspólnym dachem. Do nawy dostawiona czworoboczna, czterokondygnacjowa wieża z jednoprześwitowym hełmem. A do prezbiterium i nawy dobudowana dwukondygnacjowa przybudówka z lożą patronacką na piętrze. Artykulacja elewacji kościoła w formie podziału ramowego przetworzonego w nawiązaniu do form barokowych, dekoracyjnych płycin. Ponadto elewacje korpusu i wieży zwieńczone profilowanymi gzymsami koronującymi. Kamienne portale zewnętrzne oraz obramienie okna w przybudówce listwowe, uszakowe, w formie litery T. Wnętrze prezbiterium nakryte sklepieniem zdobionym plafonami. Zamknięcie prezbiterium ze skrajami podkreślonymi szerokimi lizenami z pasowymi pseudogłowicami. Nad nimi, na sklepieniu konchowym gurt dekorowany płycinami. Ściany nawy od strony prezbiterium wklęsłe, zwieńczone pasowym gzymsem. Na nim oparty wklęsły gurt tworzący łuk tęczowy, zdobiony płycinami w wąskich, listwowych obramieniach. Nawa sklepiona. Nad chórem muzycznym sklepienie żaglaste z gurtami, wypełnione dużym plafonem w szerokiej, profilowanej ramie. Chór muzyczny dwukondygnacjowy, drewniany, oparty na słupach z enthasis, z uproszczonymi głowicami i z impostami. Dolna kondygnacja chóru muzycznego o wykroju wklęsło-wypukłym. Ograniczona pełną balustradą ze słupkami zaakcentowanymi dekoracyjnymi płycinami i układem profilowanego gzymsu koronującego. Obecne wyposażenie świątyni złożone m.in. z poźnobarokowo-rokokowych ołtarzy, w tym głównego z dwiema bramkami (ok. poł. XVIII w.), bocznego Św. Anny (3 ćw. XVIII w., obraz z XIX w.?) i bocznego Matki Boskiej Bolesnej i 14 wspomożycieli (koniec XVIII w.). Ponadto zachowane barokowe ambona (pocz. XVIII i koniec XVIII w.) i prospekt organowy z 4 ćw. XVIII w. przebudowany w 2 poł. XIX w. Przy kościele, w linii muru cmentarnego zlokalizowany budynek bramny z kostnicą, wzniesiony wraz z kościołem, stylistycznie z nim jednolity, podobny do budynku bramnego przy kościele Św. Marii Magdaleny w Ścinawce Średniej.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 23-07-2014 r.