Historia

Secesyjny pałac w Kraczewicach został wzniesiony w 1913 r. przez Henryka i Władysława Gerliczów, członków rodziny przemysłowców lubelskich, która w 1855 r. nabyła majątek kraczewicki ze starym drewnianym dworem. Nową siedzibę, mającą charakter letniej rezydencji, zbudowano w innym miejscu i otoczono od nowa zakomponowanym ogrodem. Pałac, przy zachowaniu częściowo tradycyjnej bryły, zyskał modną w tym czasie, jednak zupełnie niepopularną wśród ziemiaństwa, secesyjną szatę zewnętrzną, pozostając tym samym wyjątkowym przykładem tego typu architektury na terenie Lubelszczyzny i kraju. Rodzina Gerliczów jeszcze przed reformą rolną zmuszona została do opuszczenia Kraczewic. Przez długi okres powojenny pałac pełnił różnorodne, zmieniające się funkcje, m.in. znajdowały się tu biura, sklepy oraz mieszkania prywatne. W l. 80. XX w. rozpoczęto rewaloryzację całego zespołu z przeznaczeniem na siedzibę dziecięcych zespołów artystycznych i w 1988 r. w pałacu utworzono tzw. „Dom Muzyki”.

Opis

Zespół pałacowy położony jest na zach. krańcu wsi, po pd. stronie drogi lokalnej. Pałac. Secesyjny. Elewacją frontową zwrócony na wschód. Wniesiony na dwuczłonowym planie składającym się parterowego korpusu głównego i dostawionego do niego prostopadle od strony południowej piętrowego, podpiwniczonego skrzydła bocznego. Układ wnętrza asymetryczny, wielodzielny, w korpusie głównym dwutraktowy. W części południowej trakty rozdzielone korytarzem. Na osi środkowej korpusu hall (pokój bilardowy) w trakcie frontowym i jadalnia od ogrodu, obok której obszerny narożny salon z wyjściem na taras ogrodowy. Murowany z cegły, otynkowany. Nad poszczególnymi członami budynku dachy dwuspadowe pod blachą. Elewacja frontowa niesymetryczna, z parterowym, jedenastoosiowym korpusem głównym i piętrowym (z poddaszem i wyniesioną kondygnacją piwnic) skrzydłem bocznym, występującym w formie ryzalitu od południa. Wejście główne poprzedzone zabudowanym gankiem, otwierającym się szeroką, podkowiastą arkadą i zwieńczonym zamkniętą odcinkowo ścianką attykową, ujętą czworobocznymi sterczynami. Analogiczny motyw zwieńczenia zastosowany w ścianie szczytowej korpusu, elewacji ogrodowej salonu oraz ścianach szczytowych skrzydła bocznego, w których umieszczone, charakterystyczne dla architektury secesyjnej, duże owalne okna podzielone filarkami. Pozostałe otwory okienne i drzwiowe prostokątne, zamknięte odcinkowo, ujęte opaskami; na piętrze skrzydła bocznego otwory balkonowe flankowane wąskimi okienkami, ujęte wspólnym obramieniem o fantazyjnym wykroju. Niewielkie tarasy w elewacji frontowej i ogrodowej oraz balkony otoczone tralkowymi balustradami. Wszystkie elewacje zwieńczone klasycyzującym gzymsem z fryzem kostkowym oraz pokryte, typową dla secesji, delikatną dekoracją linearną. Wewnątrz zachowane oryginalne piece kaflowe oraz dekoracja sztukatorska w postaci rozet sufitowych o motywach secesyjnych. Park sesyjny, z szeregiem kameralnych wnętrz ogrodowych o asymetrycznej kompozycji, wydzielonych alejami, szpalerami i żywopłotami o różnorodnym składzie gatunkowym. Przed elewacją frontową reprezentacyjny podjazd z rozległym gazonem; na osi portyku aleja grabowa oddzielająca ogród ozdobny od terenu dawnych ogrodów użytkowych po stronie południowej

Obiekt dostępny, „Dom Muzyki”

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 30.09.2014 r.