Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół farny pw. Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny, obecnie Matki Bożej Gromnicznej - Zabytek.pl

kościół farny pw. Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny, obecnie Matki Bożej Gromnicznej


kościół 1340 - 1369 Kożuchów

Adres
Kożuchów

Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. nowosolski, gm. Kożuchów - miasto

Jeden z najwartościowszych przykładów zabytkowej architektury sakralnej na terenie województwa lubuskiego - kościół o genezie średniowiecznej z elementami zabytkowego wystroju i wyposażenia.

Historia

Według legendy fundatorem kościoła był Bolesław Krzywousty. Nieznany jest wygląd najstarszej świątyni. Źródła historyczne z 1273 r. odnoszą się do budowli wzniesionej około połowy XIII w. Był to kamienny obiekt trójnawowy, który jednak spłonął w 1339 r. Z tego założenia do dziś pozostały fragmenty ścian szczytowych nawy głównej, prezbiterium oraz dolna część wieży. W latach 1340-1369 wzniesiono nową świątynię dzięki fundacji księcia Henryka Żelaznego. Wówczas wnętrze przykryto sklepieniem krzyżowo-żebrowym, a korpus nakryto dachem dwuspadowym. Po stronie północnej prezbiterium zbudowano wieżę. Pod koniec XIV i w XV w. do korpusu dostawiono kaplice, arkadowo otwarte ku wnętrzu kościoła. W latach 1523-1636 budowlą władali luteranie. W latach 1488 i 1554 budowla uległa zniszczeniu wskutek pożarów. Podczas drugiego pożaru runęły sklepienia, które następnie zostały odbudowane. W tych czasach zwieńczenie wieży - smukły dach iglicowy zastąpiono krenelażem. W 1637 r. kolejny pożar zniszczył całe wyposażenie kościoła: renesansowe ołtarze, organy, ambonę z 1616 r., rzeźby, a także zegar oraz dzwony. W 1725 r. zbudowano barokową kaplicę Ogrójcową. W 1764 r. spaleniu uległ dach. W trakcie odbudowy wieża otrzymała nowy hełm ośmiospadowy.

Opis

Kościół parafialny pw. Matki Bożej Gromnicznej to ceglana, trójnawowa budowla o prostokątnym w zarysie prezbiterium. Po stronie północnej znajduje się zakrystia przykryta sklepieniem sieciowym, po zachodniej kruchta, a po północnej i południowej dwa rzędy kaplic z zachowanymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi oraz gwiaździstymi, które datuje się na początek XVI w. Wnętrze korpusu jest przykryte sklepieniem krzyżowym. Świątynię wzmacniają przypory. Otwory okienne mają kształt ostrołukowy. Zachował się również na elewacjach wieńczący, ostrołukowy fryz arkadowy. Wieżę kwadratową, w górnej partii ośmioboczną z ostrołukowymi otworami oraz blendami, wieńczy ośmiospadowy hełm uskokowy. Hełm założono po 1764 r. Korpus kościoła nakrywają trzy dachy naczółkowe. We wnętrzu najstarszym zabytkowym obiektem jest kamienne późnogotyckie epitafium z początku XVI w., umieszczone w posadzce kaplicy wschodniej. Elementy młodszego wyposażenia reprezentują: rokokowy ołtarz główny z polichromowanym tabernakulum, w którym wiszą obrazy Chrzest Chrystusa i Ofiarowanie w świątyni z połowy XVIII w., osiemnastowieczne ołtarze boczne św. Jana Nepomucena, Ukrzyżowania i Matki Boskiej Częstochowskiej oraz manierystyczny ołtarz Ostatniej Wieczerzy, wykonany w pierwszej połowie XVII w. W prezbiterium wiszą trzy obrazy olejne z końca XVII w., a w kaplicy Wszystkich Świętych przechowywana jest drewniana, polichromowana rzeźba Piety. Godne uwagi są również organy zbudowane w 1840 r. przez Ludwiga Hartiga, trzy ołtarze neogotyckie, a także witraże z drugiej połowy XIX w., umieszczone w oknach nawy i prezbiterium. Zachowała się również na sklepieniach stiukowa dekoracja pasowa z pierwszej połowy XVIII w., a w północno-zachodniej kaplicy polichromia. Świątynne krypty kryją szczątki m.in. Katarzyny opolskiej - wdowy po Henryku VIII Wróblu, Henryka IX i Henryka XI. Na ścianach zewnętrznych kościoła uwagę przykuwają renesansowe i barokowe, płaskorzeźbione płyty epitafijne, poświęcone bogatym mieszczanom.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. dr Krzysztof Garbacz, OT NID w Zielonej Górze, 23.03.2015 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Andrzej Kwasik, Jarosław Bochyński (JB).

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.34292, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.125146