Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny


kościół poł. XII w. Kotłów

Adres
Kotłów, 2

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. ostrzeszowski, gm. Mikstat - obszar wiejski

Kościół pw.Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Kotłowie jest jednym z najcenniejszych wielkopolskich kościołów wiejskich o romańskim rodowodzie.

Historia

Kotłów jest starą wsią o średniowiecznym rodowodzie, która początkowo była własnością królewską. W 1457 r. Kazimierz Jagiellończyk nadał ją klasztorowi kanoników regularnych laterańskich w Kaliszu. W ich rękach pozostawała do lat 20. XIX w., kiedy to majątki klasztorne na terenie zaboru pruskiego zostały zsekularyzowane i przejęte na rzecz Królestwa Pruskiego.

Według Jana Długosza kościół wzniesiony został w latach 1108-1144 r. z fundacji Piotra Włostowica Dunina, palatyna księcia Bolesława Krzywoustego. W źródłach pisanych po raz pierwszy wzmiankowany jest w 1208 roku. W swej pierwotnej formie, złożonej z prostokątnej nawy i krótkiego prezbiterium zamkniętego półkolistą absydą, przetrwał aż do połowy XVII w., kiedy rozpoczęto jego rozbudowę. Od strony pd. chóru w 1634 r. dobudowano drewnianą zakrystię; wówczas również istniała już przylegająca do zach. części świątyni wieża: w dolnej partii murowana, w górnej - drewniana. Została ona rozebrana w 1721 r. i wzniesiona na nowo w stylu barokowym, tym razem w całości z kamienia i cegieł. Także drewniana zakrystia została wówczas wymieniona na murowaną.

W XVIII w. do południowego muru cmentarza przykościelnego dobudowano dwa drewniane budynki mieszczące kostnicę i rodzaj magazynu sprzętów kościelnych. Ponadto przy pn. wejściu do kościoła dobudowano kapliczkę św. Walentego, która od XIX w. zaczęła pełnić funkcję kruchty. W końcu XIX w. kościół przestał mieścić wiernych powiększającej się parafii. Podjęto wówczas decyzję o jego znaczącej rozbudowie. Rozebrano absydę, nawa główna została przedłużona i dodano do niej ramiona transeptu, przy którym odbudowano nowe prezbiterium z absydą, dzięki czemu kościół zyskał rozplanowanie na rzucie krzyża rzymskiego. Ponadto do absydy po obu jej stronach dobudowano dwie zakrystie, a do nawy — kruchty. Kościół był restaurowany w latach 1923 r. (nadbudowa wieży, usunięcie niektórych przybudówek) ponownie w 1950 oraz w 1956-1957, kiedy to przeprowadzono gruntowne odnowienie wnętrza i wykonano polichromię autorstwa Konstantego Tiunina. Kolejny remont kościoła przeprowadzono w latach 2007-2011.

Opis

Wieś Kotłów położona jest na historycznym szlaku łączącym Kalisz ze Śląskiem. Kościół usytuowany jest na wzniesieniu ponad doliną rzeki Baryczy. Jest świątynią murowaną z kostki granitowej oraz cegły, pierwotnie romańską, wtórnie przekształconą stylistycznie przez rozbudowy, orientowaną. Do prostokątnej nawy od wsch. przylega szeroki transept i prezbiterium z półkolistą absydą, oddzielone od transeptu ścianą tęczową z dwiema półkolistymi wnękami. Przy zach. ścianie nawy wzmocnionej nowymi masywnymi szkarpami wzniesiona została na planie kwadratu murowana wieża zwieńczona blaszanym hełmem. Ściany nawy są częściowo zachowane w pierwotnej formie, częściowo nadbudowane w górnych partiach. Do prezbiterium i transeptu od pn. i pd. przylegają dwie zakrystie, natomiast analogicznie do nawy i transeptu — dwie niewielkie prostokątne kruchty. Dachy kościoła są dwuspadowe, nad nawą wznosi się wieżyczka na sygnaturkę.

Wnętrze kościoła nakryte jest stropem, absyda prezbiterium sklepiona jest konchowo. Wyposażenie kościoła stanowią m. in. rokokowy ołtarz główny, XVIII-wieczne ołtarze boczne, późnobarokowa ambona z 1758 r, osiemnastowieczne chrzcielnica i konfesjonał. W pd. ścianę nawy wbudowane są fragmenty pierwotnych kamiennych dekoracji: głowica kolumny z ornamentem roślinnym oraz wspornik z płaskorzeźbą lwa oraz maską. Na jednym z bloków piaskowca wmurowanych w sklepieniu apsydy kościoła widnieje data domniemanej fundacji kościoła.

Zadrzewiony cmentarz przykościelny otoczony jest ogrodzeniem murowanym z kamienia z bramą i furtami murowanymi z cegły i otynkowanymi.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Łuczak, OT NID Poznań, 18-04-2017 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: romański

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.162175, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.300217