Historia

Pierwsze wzmianki na temat pierwotnego kościoła odpustowego, przynależącego do parafii w Sadowie, pochodzą z XV w. Z przekazów wiadomo również, że obiekt, usytuowany z dala od ówczesnej zabudowy Koszęcina, wzniesiony został w miejscu cudownego objawienia trojga dzieci oraz przy dawnym źródle z uzdrawiającą wodą. Pierwotny kościół uległ zniszczeniu w 1720 r., a na jego miejscu w latach 1721-1724 wzniesiono zachowaną obecnie, znacznie większą świątynię. Było to popularne wśród okolicznej ludności sanktuarium, pielgrzymującej w celu oddania czci Trójcy Świętej. W XVIII w. ufundowano ocalałe do dziś barokowe wyposażenie kościoła. W dalszym okresie przeprowadzano prace remontowe. W latach. 60. XX w. w ramach generalnego remontu obiektu rozebrano m.in. kruchtę od południa, zastępując ją odcinkiem soboty.

Opis

Kościół jest obiektem orientowanym, usytuowanym w południowej części Koszęcina, u zbiegu ulicy Trójcy i Sobieskiego, w otoczeniu niewielkiego, czynnego cmentarza, ogrodzonego murowanym parkanem. Jest to obiekt drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej na wtórnej podmurówce z kamienia, z wieżą w konstrukcji słupowej. Rzut kościoła złożony jest z nawy na planie prostokąta, węższego prezbiterium od wschodu zamkniętego trójbocznie, z prostokątną zakrystią od południa, oraz prostokątnej wieży. Zwarta bryła charakteryzuje się czytelnym podziałem na część nawową i prezbiterialną, krytych osobnymi dachami dwuspadowymi o zróżnicowanej wysokości kalenicy, z sygnaturką na wieżę, oraz dominantę w formie przylegającej do nawy, przysadzistej wieży o nieznacznie pochyłych ścianach, zwieńczonej baniastym hełmem z latarnią. Do prezbiterium od południa przylega wysoka przybudówka kryta dachem siodłowym, mieszcząca zakrystię i lożę kolatorską na piętrze wraz z klatką schodową, a do nawy od północy niewielka kruchta boczna. Nawę i prezbiterium obiegają soboty kryte daszkami pulpitowymi wspartymi na słupach. Poszczególne dachy, górne partie ścian prezbiterium i nawy pokryto gontem, natomiast ściany prezbiterium i nawy poniżej sobót mają odsłonięty zrąb. Wieża, zakrystia i kruchta od południa są oszalowane deskami. Ponad sobotami osadzono pojedyncze, prostokątne otwory okienne. Wnętrze prezbiterium i nawy wydzielone jest tęczą o zaokrąglonych narożnikach oraz belką tęczową. Obie przestrzenie przekryte są płaskim stropem z fasetą, a zakrystia stropem belkowym. W południowej ścianie prezbiterium osadzono prowadzące do zakrystii drewniane odrzwia zamknięte łukiem segmentowym. Ponad nimi znajduje się szeroki otwór dawnej loży kolatorskiej.  W zachodniej części nawy mieści się drewniany chór muzyczny wsparty na czterech profilowanych słupach, z prostokątnym występem na osi i deskowym parapetem. Spośród zachowanego wyposażenia kościoła należy wymienić m.in. ołtarz główny z XVIII w. z późnogotycką Pietą i barokowym obrazem Trójcy Św. w zwieńczeniu, ołtarze boczne z XVIII w., w tym północny z rzeźbami św. Barbary i Teresy oraz obrazami Św. Anny Samotrzeć i Św. Jana Nepomucena, południowy z figurą św. Jana Nepomucena, późnobarokową ambonę i chrzcielnicę, płaskorzeźbę Trójcy Św. z 1. połowy XVIII w., a także obraz z przedstawieniem legendy o powstaniu kościoła, z datą „1564”.

Zabytek dostępny. Kościół udostępniany jest zwiedzającym po uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 21.10.2014 r.

Bibliografia

• Karta ewidencyjna zabytku architektury. Kościół parafialny p.w. Św. Trójcy (w Koszęcinie), oprac. L. Pyrkosz, Archiwum NID.
• Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VI, woj. katowickie, z. 8: Powiat lubliniecki, I. Rejduch-Samkowa, J. Samek (red.), Warszawa 1960, s. 15-17.
• Matuszczak J., Kościoły drewniane na Śląsku, Wrocław 1975.
• Myrcik J., Koszęcińskie kościoły i kapliczki, Tarnowskie Góry 1998, s. 22-25.
• Zabytki Sztuki w Polsce. Śląsk, S. Brzezicki, C. Nielsen (red.), Warszawa 2006, s. 433-434.