Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa


kościół 1888 - 1893 Dobrzechów

Adres
Dobrzechów, 239

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. strzyżowski, gm. Strzyżów - obszar wiejski

Kościół parafialny w Dobrzechowie prezentuje cechy neogotyku, zwanego też nadwiślańskim w bryle, konstrukcji i programie artystycznym.

Zaprojektowany przez jednego z czołowych architektów początków XX w. – Teodora Talowskiego jest typowym przykładem zarówno dla twórczości tego architekta jak i dla polskiej architektury sakralnej przełomu XIX i XX w., w dorobku tego artysty jest pierwszym projektem sakralnym, od którego rozpoczął studia nad architekturą tego typu. Stanowi ponadto dominantę przestrzenno-widokową wsi.

Historia

Parafia w Dobrzechowie założona już przed rokiem 1277 r. do 1786 r. znajdowała się pod opieką Cystersów. Pierwotna świątynia, wzniesiona w 1425 r., rozbudowywana dwukrotnie w XVII w. została rozebrana w 1897 r. Obecny kościół wybudowano w latach 1888-95 wg projektu architekta Teodora Talowskiego, w nowej lokalizacji. W latach 1908-1909 wyposażono kościół w ołtarze: główny i boczne, autorstwa Wojciecha Samka z Bochni. Po I wojnie światowej zamontowano przed dziedzińcem kościelnym bramę, projektu Talowskiego, pochodzącą sprzed pałacu spalonego w czasie działań wojennych, którą hrabia Michałowski, właściciel miejscowego majątku, sprzedał proboszczowi. W 1930 r. w kościele wymieniono pierwotna posadzkę z piaskowca na ceramiczną o wzorze kobiercowym. W 1953 r. przebudowano chór. W 1955 r. wnętrze wzbogacono polichromią wykonaną przez artystę krakowskiego Stanisława Jakubczyka. W 1987 r. wieżę kościelną pokryto blachą miedzianą.

Opis

Kościół neogotycki położony jest w środkowej części wsi, po zach. stronie drogi prowadzącej ze Strzyżowa do Krosna, na stoku wzgórza łagodnie opadającego w kierunku pd., do ulicy. Budynek poprzedzony jest od strony drogi kamiennymi schodami i ogrodzeniem.

Kościół neogotycki wybudowano na planie krzyża łacińskiego, jako trójnawowy, pseudobazylikowy, z transeptem i z zamkniętym trójbocznie prezbiterium od pn., oraz dobudowaną do niego od zach. prostokątną zakrystią. Czteroprzęsłowe wnętrze korpusu nawowego poprzedzone jest kwadratowym przedsionkiem w dolnej kondygnacji wieży. Nad nawą główną i transeptem założono krzyżujące się dachy dwuspadowe,  nad zamkniętym trójbocznie prezbiterium wielospadowy, nawy boczne dachami pulpitowymi a zakrystię wypłaszczonym, wtórnym stropodachem. Dominantę masywnej, oszkarpowanej bryły kościoła, stanowi wysoka, trzykondygnacyjna addycyjna wieża frontowa zwieńczona strzelistym, ostrosłupowym hełmem z iglicą z czterema sterczynami. Góruje ona nad nawą główną, transeptem i prezbiterium, jednakowej szerokości i wysokości. Dodatkowy akcent stanowi wieżyczka na sygnaturkę przekryta hełmem igłowym umiejscowiona na skrzyżowaniu naw. Kościół wymurowano z cegły z użyciem kamienia, dachy pokryto dachówką ceramiczną. Elewacje ceglane, nietynkowane, wymurowane zostały z użyciem piaskowca, na kamiennym, lekko wysuniętym cokole. W trzyosiowej elewacji frontowej dominuje wieża z pięciouskokowymi szkarpami w narożach a w niej: w przyziemiu wejście główne w portalu ostrołukowym z laskowaniem i ślepym maswerkiem w tympanonie, powyżej którego wimperga zwieńczona kwiatonem; w środkowej kondygnacji  wysokie okno o kształcie krzyża łacińskiego, wypełnione maswerkiem z rzeźbą Chrystusa pośrodku; powyżej ostrołukowy otwór w kamiennej oprawie. Wieża flankowana jest parą drzwi w kamiennych, prostokątnych portalach z ostrołukowymi, maswerkowymi oknami powyżej.  Elewacje boczne: wsch. i zach. wypełnione są rytmami okien: po 4 w nawach bocznych i po 3 w prezbiterium. Dominują wypełniające całe boczne ściany transeptu szerokie, ostrołukowe, wypełnione maswerkami, okna pod którymi umieszczono prostokątne, ażurowe, przeszklone podokienniki wypełnione balustradą.

Wnętrze nakryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ozdobione jest polichromią.  Część wyposażenia: ambona, witraże milenijne przedstawiające pierwszych władców Polski, posadzkę, malowidła ścienne i żyrandol zaprojektował sam Talowski. Ołtarze pochodzące z pocz. XX w. wykonane zostały w pracowni Józefa Samka w Bochni.

Wejście na teren kościelny od zach. zamyka ozdobna brama, neobarokowa, z kutego żelaza osadzona w kamiennych filarach, wykonana przez Józefa Góreckiego z Krakowa, pochodząca z dworu Michałowskich, nieistniejącego, projektowanego także przez Talowskiego.

Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 14-02-2018 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: neogotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.14568, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.425746