XII w., z drewnianą nawą z 1 poł. XVIII w. Romańska część z apsydą stanowi obecnie prezbiterium.

Historia

Kościelec Kaliski, wieś wzmiankowana w źródłach w 1379 r. Pierwszy kościół powstał nawet w 1 poł. XII wieku. W XIII i XIV w. nadbudowano nawę oraz apsydę. Od średniowiecza do czasu kasaty klasztoru Kościelec Kaliski był własnością jezuitów kaliskich. W 1761 r. kościół pw. św. Wojciecha został przez nich restaurowany. Parafia leżąca w dekanacie kaliskim liczyła wówczas 600 dusz. W pocz. XIX w. stał się własnością prywatną. W 1 poł. XVIII w. został powiększony o drewnianą i szerszą nawę oraz kaplicę. W 1875 r. do kościoła przynależało 2010 parafian. W 1955 r. od południa dostawiono murowaną zakrystię. W pocz. XX wieku zbudowano dzwonnicę oraz ogrodzono teren cmentarza. W 1967 r. zrekonstruowano romańskie otwory okienne. Na przełomie XX i XXI w. kościół gruntownie wyremontowano.

Opis

Kościelec Kaliski, znajdujący się na terenie gm. Mycielin, leży 7 km na południe od Stawiszyna. Kościół usytuowany jest w centralnej części wsi. Otoczenie kościoła, dawny cmentarz na rzucie owalu, obwiedzione drewnianym płotem na podmurówce z kamienia, z ceglanymi otynkowanymi słupkami. Cmentarz dostępny przez bramę od wschodu oraz furtkę. Wokół kościoła znajduje się ciąg komunikacyjny. Teren dawnego cmentarza porośnięty trawą ze starodrzewem liściastym. Na północ od kościoła postawiona została murowana, ceglana, arkadowa dzwonnica na fundamencie wykonanym z bloczków, z rudy darniowej.

Świątynia orientowana, jednonawowa, złożona z dwóch części - pierwotnego murowanego romańskiego kościoła oraz XVIII-wiecznej drewnianej nawy oraz kaplicy. Część romańska, pełniąca obecnie rolę prezbiterium, zbudowana została z nieregularnej kostki granitowej i ciosów piaskowca o ścianach grubości 1,05 metra. Górną partię ścian, nadbudowano cegłą o wątku wendyjskim, a nad apsydą o wątku gotyckim. Nawa drewniana o konstrukcji zrębowej, oszalowana, nieco szersza od prezbiterium. Od północy przylega do nawy również drewniana kaplica na rzucie ośmioboku. Od zachodu dostawiono do nawy kruchtę konstrukcji słupowej, oszalowaną. Nawa na rzucie prostokąta z przyległym od wschodu prezbiterium również na rzucie prostokąta, zamknięta półkolistą apsydą, wyodrębnioną uskokiem. Od południa niewielkie pomieszczenia pomocnicze przy nawie oraz nowa, murowana zakrystia. Dachy dwuspadowe nad nawą i prezbiterium, równej wysokości pokryte blachą. Nad zachodnią kruchtą również dach dwuspadowy. Nad nawą wyniesiona dość wysoko wieżyczka z sygnaturką o cebulastym hełmie. Na kaplicy znajduje się dach ośmiopołaciowy. W części romańskiej, na ścianie południowej i apsydzie zachowały się półkoliste, glifione romańskie otwory okienne. Okno od północy zostało wykute wtórnie. Od południa znajduje się portal romański, obecnie zasłonięty murowaną zakrystią, ze znakiem kamieniarskim na prawym ościeżu. Okna w drewnianej nawie rozmieszczone symetrycznie.

We wnętrzu kościoła strop drewniany z zaokrągleniami. Na belce tęczowej znajduje się krucyfiks z XVIII wieku, zapewne z okresu, po wybudowaniu drewnianej nawy. Wyposażenie kościoła jednolite z poł. XVIII w., rokokowe. Są to cztery ołtarze, ambona i chrzcielnica. W ołtarzu głównym umieszczono obraz św. Józefa, przypuszczalnie z XVII w., w srebrnej sukience z przełomu XVII/XVIII w. Na uwagę zasługuje feretron ludowy z obrazem Matki Boskiej oraz drewniana rzeźba Chrystusa Frasobliwego.

Zabytek dla zwiedzających dostępny z zewnątrz. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej parafii i diecezji kaliskiej: www.diecezjakaliska.pl

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 21-12-2015 r.