Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św.św. Wojciecha i Mikołaja - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św.św. Wojciecha i Mikołaja


kościół przełom XV/XVI w. Końskie

Adres
Końskie, Księdza Józefa Granata 1

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. konecki, gm. Końskie - miasto

Kościół jest podręcznikowym wręcz przykładem zgodnego z XIX-w.doktryną konserwatorską zespolenia fragmentów gotyckich i neogotyckich.

W murach uwidocznione są ciekawe detale świątyni romańskiej.

Historia

Metryka historyczna Końskich, prastarego ośrodka dóbr Odrowążów, dowodnie sięga pierwszej połowy XII w.; istniał już wtedy kościół parafialny i funkcjonowała grupa kanonicka. Około 1220 r. tą najstarszą świątynię zastąpiła kolejna, fundowana przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. U schyłku średniowiecza, ok. lat 1492-1520, wzniesiono nową budowlę, której fragmenty przetrwały do dziś, przede wszystkim przekryte wspaniałym gwiaździstym sklepieniem prezbiterium. Data zakończenia budowy została uwieczniona w majuskułowym napisie na nadprożu wejścia w elewacji pd. nawy. W 1749 r. ówczesny właściciel dóbr koneckich, kanclerz wielki koronny Jan Małachowski, fundował nowy ołtarz wielki, z barokowym architektonicznym retabulum. Magnat ten, który wyjednał dla Końskich prawa miejskie, a dobra koneckie doprowadził do rozkwitu, został pochowany w prezbiterium. W 1777 r. kościół został gruntownie odnowiony. Obecnie istniejący kształt zyskał w wyniku rozbudowy i restauracji przeprowadzonej w latach 1902-1903, według projektu Wacława Popławskiego. Zgodnie z duchem panującej wówczas doktryny konserwatorskiej, świątynia przeszła daleko idący proces regotycyzacji, z użyciem elementów, których nigdy w niej nie było. W trakcie tych prac przedłużono nawę w kierunku zach., wzniesiono dwukondygnacyjną wieżę w narożniku pd.-zach. korpusu nawowego (zastąpiła ona dawną wieżę bramną), przebudowano też szczyty nawy i prezbiterium, dodając im krenelaż. Na przeł. lat 70. i 80. XX w. odnowiono całe wnętrze świątyni, w latach 90. tegoż stulecia restaurowano prezbiterium i strop nawy. W 1993 r. kościół został podniesiony do rangi kolegiaty. W 2002 r. remontowano dachy kościelne, a w kolejnym roku wymieniono strop nawy, z odtworzeniem dekoracji. W 2011 r. zamontowano nowe drzwi główne, ozdobione płaskorzeźbionymi scenami biblijnymi.

Opis

Kościół stoi w centrum miasta, w części wsch. dawnego, obszernego placu targowego, który po lokacji miasta został podniesiony do rangi Rynku. Zarówno fragmenty gotyckie, jak i neogotyckie wzniesione są z pięknego kamiennego ciosu. W bryle świątyni dominuje wydłużony korpus nawowy z dwukondygnacyjną, zbudowaną na rzucie kwadratu neogotycką wieżą w narożniku pd.-zach., zwieńczoną wysokim ostrosłupowym hełmem, flankowanym przez nadwieszone w narożach wieżyczki. Wszystkie części budowli są oszkarpowane, a szczyty nawy oraz węższego, prosto zamkniętego prezbiterium, bogato rozczłonkowane blendami, zaopatrzono na początku XX w. w krenelaż. Portale mają przeważnie wykrój ostrołukowy. Neogotycki portal główny zwieńczony jest tympanonem z płaskorzeźbą „Chrystus Dobry Pasterz”. W ściany świątyni wmurowane są kamienne detale, pochodzące ze starszych kościołów. Z budowli późnoromańskiej, fundowanej przez biskupa Iwona Odrowąża, zachował się półkolisty tympanon, umieszczony obecnie nad portalem w południowej elewacji nawy, z symbolicznym przedstawieniem Krzyża jako Drzewa Życia. Inny fragment romańskiego detalu wmurowany jest w jedną ze szkarp. Z kościoła późnogotyckiego zachowały się, umieszczone w ścianach wieży, fragmenty płaskorzeźbionego fryzu arkadkowego z majuskułowym napisem oraz herbami Odrowąż i Rawicz. Jednoprzestrzenna nawa świątyni, co zaskakujące, przykryta jest drewnianym pseudokasetonowym stropem, a zachowane późnogotyckie prezbiterium - pięknym sklepieniem gwiaździstym. W pd. ścianie prezbiterium widoczne jest marmurowe epitafium zmarłego w 1762 r. Jana Małachowskiego, w bogato zdobionym obramieniu, zwieńczone alabastrowym popiersiem kanclerza.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu z proboszczem.

oprac. Aleksandra Ziółkowska, 01-12-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.67355, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.4599