Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew greckokatolicka pw. Najświętszej Marii Panny, ob. prawosławna - Zabytek.pl

cerkiew greckokatolicka pw. Najświętszej Marii Panny, ob. prawosławna


cerkiew 1800 r. Komańcza

Adres
Komańcza, 235

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. sanocki, gm. Komańcza

Cerkiew jest repliką spalonej w 2006 r.świątyni reprezentującej drewnianą architekturę cerkiewną z przełomu XVIII i XIX w.

Przed pożarem w 2006 r. była jedną z niewielu zachowanych cerkwi łemkowskich typu północno-wschodniego, wariant bezwieżowy z zakrystią na przedłużeniu prezbiterium i wolnostojącą drewnianą dzwonnicą wieżową.

Historia

Cerkiew grecko-katolicka została wzniesiona w l. 1800-1803 r. na miejscu pierwotnej, wzmiankowanej w 1565 r., spalonej w 1800 roku. Dzwonnicę zbudowano w 1934 r., w 1836 r. dobudowano zakrystię. Cerkiew była remontowana w 1919 r. kiedy częściowo zmieniono pokrycie dachu na blachę, w 1955 (dokończenie zmiany pokrycia dachu) i 1970 r. (prace konserwatorskie). W 1963 roku przekształcona została na cerkiew prawosławną. 13.09.2006 roku cerkiew spłonęła. Uratowana została jedynie wieża. Świątynia została odbudowana w latach 2008-2010. Wyremontowano wtedy także dzwonnicę i ogrodzenie.

Opis

Cerkiew orientowana, usytuowana jest w zach. części wsi, na wyniosłym wzgórzu, po pn. stronie drogi do Wisłoka i Tylawy. Cerkiew otoczona jest kamiennym ogrodzeniem dawnego cmentarza. Od strony zach., w linii ogrodzenia, znajduje się wieża-dzwonnica pełniąca pierwotnie także funkcję bramy.

Cerkiew pierwotnie trójdzielna, obecnie czwórdzielna, na planie prostokąta, złożona jest z prezbiterium na planie wąskiego prostokąta, zakończonego od wsch. trójbocznie, zakrystii na planie prostokąta po wsch. stronie prezbiterium, obszernej nawy na rzucie kwadratu, szerszej od prezbiterium, babińca na rzucie prostokąta i kruchty na rzucie prostokąta. Zrąb babińca, nawy, prezbiterium i zakrystii jest równej wysokości, kruchta niższa od babińca, o równej mu szerokości. Do kruchty prowadzą kamienne schody. Zwarta bryła świątyni przykryta jest dachem wielospadowym, nad zakrystią trzyspadowym z prostą kalenicą i wysuniętym okapem, nad kruchtą pulpitowym. Nad zakrystią, prezbiterium, nawą i babińcem znajdują się 4 ośmioboczne, cebulaste wieżyczki z ślepymi latarniami, podzielone ząbkowanymi gzymsami, w dolnych częściach pokryte gontem, w górnych blachą, zwieńczone cebulkami zakończonymi iglicami i podwójnymi krzyżami. Wieżyczki o różnej wielkości - największa znajduje się nad nawą, najmniejsza nad zakrystią. Cerkiew została wzniesiona z drewna w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce, kruchta o konstrukcji słupowo-ramowej. Ściany cerkwi są oszalowane pionowymi deskami i listwowane. Wszystkie części budynku, poza kruchtą otaczają dwa profilowane gzymsy - podokapowy i nadokienny. Dachy i dolny gzyms pokryte są blachą. Podmurówkę osłania daszek z gontu. Wewnątrz nad nawą, prezbiterium i babińcem rozpięte są zrębowe, 8-polowe kopuły namiotowe, nad przedsionkiem sufit z desek. Nad babińcem nadwieszony jest chór muzyczny. Wnętrze doświetlają prostokątne okna z podziałem na 24 kwadratowe kwatery.

Oryginalne wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu. Obecnie wewnątrz znajduje się współczesna kopia ikonostasu z 1832 r., zniszczonego w czasie pożaru. Pierwotny ikonostas autorstwa Afanazego Rużiłowicza był przeniesiony do cerkwi w Komańczy z Wołosianki.

Wieża-dzwonnica trzykondygnacyjna, zwężająca się ku górze, założona jest na planie kwadratu. Przykrywa ją dach brogowy, zwieńczony 8-boczną wieżyczką z ślepą latarnią, cebulką i krzyżem prawosławnym. Wieża została wzniesiona z drewna w konstrukcji słupowo-ramowej, na podmurówce z kamienia łamanego. Dach pokryty jest blachą. Ściany oszalowane są pionowymi deskami i listwowane. Obiegają je profilowane gzymsy - podokapowy i dwa wyodrębniające kondygnacje. Gzymsy osłonięte są od góry daszkami z blachy, podmurówkę osłania daszek z gontu. W przyziemiu znajduje się przejście zamknięte z obu stron dwuskrzydłowymi drzwiami. W górnych kondygnacjach rozmieszczone są duże, prostokątne otwory dzwonowe, osłonięte drewnianymi żaluzjami. W poziomie drugiej kondygnacji znajdują się okrągłe okienka nawiązujące do otworów strzelniczych. Na wieży umieszczony jest dzwon z 1882 roku.

Cmentarz otaczający cerkiew. Zachowanych jest kilka nagrobków, m.in. parochów - ks. Wasilija Sanczyna i ks. Joana Leszczyńskiego.

Ogrodzenie cmentarza i cerkwi z kamienia łamanego. W jego obwodzie znajduje się wieża - dzwonnica bramna i dwa współczesne wejścia: przy wieży z gontowym daszkiem i przerwa w murze w części pn.-wsch., od strony dużego cmentarza.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 19-11-2015 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.15375, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.217117