Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

stodoła gotycka - Zabytek.pl

stodoła gotycka


budynek gospodarczy XV w. Kołbacz

Adres
Kołbacz

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Stare Czarnowo

Unikatowy przykład gotyckiego budynku gospodarczego (inwentarskiego), związanego z zespołem klasztoru pocysterskiego w Kołbaczu.

Obiekt zachował pierwotną formę architektoniczną oraz kompozycję i wystrój ceglanych elewacji - ze szkarpami i ostrołukowymi blendami. Budynek jest świadectwem ekonomicznej potęgi miejscowego klasztoru, który odegrał ważną rolę w rozwoju gospodarki na Pomorzu Zachodnim

Historia

Budynek wzniesiony został w 1 poł. XIV w. i pierwotnie pełnił funkcję owczarni w klasztorze cystersów. W tym czasie poza obszarem „claustrum” powstały inne budynki gospodarcze - m.in. stodoły, stajnie, spichlerz, browar, rzeźnia, piekarnia, mleczarnia, kuźnia. W 1432 r. klasztor został złupiony prze husytów, a w 1478 r. znacznie zniszczony przez wojska brandenburskie. W wyniku reformacji klasztor został rozwiązany, a w 1537 r. majątek przekształcony w domenę książęcą. Do 1637 r. zespół poklasztorny pełnił funkcje rezydencji książąt pomorskich. W latach 1637-1653 stanowił domenę królowej szwedzkiej, następnie w posiadaniu Brandenburczyków i ostatecznie domena państwowa. Na przełomie XVIII/XIX w. powstała nowa zabudowa gospodarcza, lokowana na miejscu średniowiecznej. Na planie z 1844 r. odnotowana była gotycka owczarnia, która pełniła wówczas funkcję stodoły. Być może w XVIII w. stodoła została przebudowana, z ryglowymi szczytami i podwyższonymi przejazdami bramnymi; w owym czasie usunięto ceglane sklepienia. Po 1945 r. stodoła - podobnie jak cały zespół poklasztorny - użytkowana przez Państwowe Gospodarstwo Rolne, następnie Instytut Zootechniki. W stodole wymieniono pokrycie dachowe (wtórną strzechę zamieniono na dachówkę).

Opis

Owczarnia - stodoła zlokalizowana jest w centrum wsi, po północnej stronie ul. Warcisława i kościoła klasztornego, w głębi dziedzińca gospodarczego, pomiędzy dawnym dworem i rządcówką. Jest to wielkokubaturowy budynek, o gotyckiej formie i wystroju elewacji. Rzut na planie wydłużonego i oszkarpowanego prostokąta, o wymiarach 48 x 17,5 m, z dwoma przejazdami na osi krótkiej. Budynek o zwartej bryle, parterowy,jednoprzestrzenny, nakryty wysokim dachem dwuspadowym (pierwotnie naczółkowym). Ściany murowane z cegły ceramicznej o wątku wendyjskim, nietynkowane; szczyty ryglowe (szkieletowe) z ceglanym wypełnieniem i deskowe. Więźba drewniana, krokwiowo-płatwiowa. Dach kryty dachówką karpiówką, ułożoną w „rybią łuskę”. Elewacje o pierwotnej kompozycji, akcentowane regularnym układem szkarp i ceglanym detalem. Elewacje ścian długich jedenastoprzęsłowe, dwuosiowe; elewacje szczytowe - trzyprzęsłowe, bez podziałów osiowych. Elewacja południowa oraz obie boczne dzielone są ostrołukowymi (dwustopniowymi) blendami arkadowymi, z otworami szczelinowymi. Wnętrze dwuprzejazdowe, z trzema sąsiekami wydzielonymi niskimi sąsiecznicami.

Obiekt dostępny (widoczny) z zewnątrz, z podwórza folwarcznego. Wejście do wnętrza po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 14.05.2015 r.

Rodzaj: budynek gospodarczy

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.115757, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.418704