Pałac w stylu neobarokowym z rzeźbiarską i sztukatorską dekoracją elewacji oraz bogatym wystrojem wnętrz posiada dużą wartość artystyczną. Otacza go rozległe założenie parkowe zawierające rzadkie okazy drzew i krzewów.

Historia

Od średniowiecza aż do poł. XVI w. właścicielami wsi był ród Kochcickich, który utracił majątek (na skutek działań w obozie antyhabsburskim) w czasie wojny trzydziestoletniej. Od tej pory Kochcice znajdowały się w posiadaniu wielu możnych rodzin włoskich, czeskich i niemieckich. Na pocz. XX w. ich właścicielem stał się hrabia Franciszek Karol von Ballestrem, jeden z największych na ówczesnym Śląsku posiadaczy ziemskich i przemysłowców, pan majoratu pławniowickiego. Już w 1903 r. hrabia przekazał je synowi, porucznikowi rezerwy pułku gwardii kirasjerów, Ludwikowi Karolowi. Do majątku należało 3300 ha gruntów, w tym 2600 ha lasów, 530 ha użytków rolnych i 15 ha parku. W latach 1906-1909 w Kochcicach powstał neobarokowy pałac otoczony rozległym parkiem w stylu angielskim od północy, francuskim od południa. Ponadto powstały folwark z gorzelnią, stajnią na 30 koni i budynkami towarzyszącymi. Zarządcą folwarku był baron von Reitzenstein. Hrabia Ludwik Karol von Ballestrem był ostatnim prywatnym właścicielem pałacu do 1945 r. W latach 1945-1952 w budynku mieścił się ośrodek kolonijny dla okolicznych zakładów przemysłowych, następnie od 1962 r. Ośrodek Szkolenia Kadr Rolniczych. Od 1963 r. mieścił się tu Wojewódzki Ośrodek Rehabilitacji, obecnie zaś oddział Rehabilitacji, Balneologii i Medycyny Fizykalnej szpitala w Piekarach Śląskich.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy położony jest w pn.-zach. części wsi Kochcice. Założenie ma kształt mocno wydłużonego trójkąta, którego dłuższa oś pokrywającą się z kierunkiem północ-południe biegnie przez południową bramę wjazdową, aleję dojazdową oraz centralnie usytuowany pałac. Między pałacem a stawami znajdującymi się po północnej stronie parku stoi współczesny budynek administracyjno-mieszkalny z zachowanymi w piwnicach resztkami murów dawnego dworu warownego.

Centralną część zespołu stanowi pałac zbudowany w stylu neobarokowym. Założony na rzucie prostokąta z trzema ryzalitami na ścianie frontowej (południowej) i jednym od strony północnej, dwukondygnacyjny z wysokim przyziemiem i poddaszem, przykryty dachem mansardowym z lukarnami i wolimi oczkami. Murowany z cegły pełnej na zaprawie wapiennej. Elewacja frontowa symetryczna, jedenastoosiowa, z dwoma bocznymi trójosiowymi ryzalitami, w części środkowej poprzedzona kolistym podjazdem, z wejściem ujętym w pary kolumn, wpisanych w jednoosiowy plastycznie ukształtowany ryzalit z wazonami, kartuszem herbowym i rzeźbami w zwieńczeniu. Elewacja północna z centralnie umieszczonym trójosiowym ryzalitem poprzedzonym tarasem, do którego prowadzą reprezentacyjne schody. Ponadto wszystkie elewacje są ozdobione zdwojonymi pilastrami korynckimi w wielkim porządku i zróżnicowanymi plastycznie obramieniami okien, na parterze wyższe otwory okienne podkreślone dodatkowo nadokiennymi gzymsami w kształcie łuku nadwieszonego. W pałacu zachował się bogaty wystrój wnętrz obejmujący m.in.: dekoracje sztukatorskie na sufitach, drzwi z nadświetlami i płaskorzeźbionymi zwieńczeniami, rzeźbione, marmurowe kominki w pomieszczeniach. Zachowane są także neorokokowe witraże wykonane przez Gustawa van Treeck z Monachium zdobione wizerunkami rocaille i aniołów.

Pałac otacza z północnej i południowej strony rozległe założenie parkowe z różnorodnym drzewostanem. Wiele gatunków drzew zostało wpisanych do rejestru zabytków jako pomniki przyrody.

Przylegający do zespołu pałacowo-parkowego od strony zachodniej folwark ma kształt zbliżony do kwadratu z wewnętrznym dziedzińcem gospodarczym. Od zachodu usytuowane są cztery budynki czworaków, od wschodu duży budynek obory, od południa zespół stajni z woźnicówką, a od północy ciąg budynków gospodarczych, w tym cielętnik i spichlerz. Poza zwartą zabudową zespołu folwarcznego od strony północnej - wzdłuż drogi z Kochcic do Glinicy znajduje się kilka obiektów przynależących do folwarku. Należą do nich tartak z suszarnią drewna i domem zarządcy tartaku, dom wdów, czworak. Do najbardziej reprezentacyjnych elementów zespołu należą zabudowania dawnej stajni z domem woźnicy, wozownią i ujeżdżalnią. Mansardowy dach z lukarnami oraz wystrój elewacji nawiązuje do budynku pałacu. Pozostałe budynki gospodarcze posiadają skromniejszą dekorację bazującą na układzie z cegły.

Dostęp do zabytku ograniczony - obiekt szpitala. Park dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 03-12-2015 r.