Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dwór - Zabytek.pl

Adres
Kobylniki, 4

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. szamotulski, gm. Obrzycko

Zespół pałacowy w Kobylnikach jest reprezentacyjnym założeniem z wielkim dziedzińcem i podjazdem przed pałacem.

Bryła pałacu, wzniesiona wg proj. Zygmunta Gorgolewskiego skomplikowana i malownicza, wtopiona została w okazały krajobrazowy park. Dziełem tego architekta jest również neogotycka kaplica. O udziale w projektach otoczenia rezydencji przez Gorgolewskiego świadczą przemyślana koncepcja i stylistyczna jednolitość zabudowy podwórza gospodarczego oraz domów służby folwarcznej. Zespół tworzy imponującą i zharmonizowaną całość. Zachowana została osiowa kompozycja założenia parkowego, z główną bramą wjazdową na osi.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości Kobylniki pojawia się w 1218 r., gdy wraz ze Słopanowem były własnością cystersów w Łeknie. W 1415 r. są własnością Mikołaja Kobylnickiego. W rękach tej rodziny dobra pozostały do ok. poł. XVI w. Kolejni właściciele Kąsinowscy zamieszkiwali w pobliskim Kąsinowie. Około 1760 r. Franciszek Kąsinowski sprzedał Kobylniki i zakupił Sady, Swadzim i Przeźmierowo koło Poznania. Z pocz. XIX w. majątek zakupił Dobrogost Twardowski herbu Ogończyk, syn Jana Ludwika ze Skrzypny Twardowskiego, który odziedziczył również pobliski Szczuczyn koło Szamotuł. Syn Dobrogosta - Teodor ustanowił w 1859 r. z tych dwóch majętności ordynację.

Inicjatorem budowy nowej, okazałej rezydencji w Kobylnikach był kolejny ordynat, syn Teodora, Tadeusz Twardowski, który powiększył majątek o zakupione w 1906 r. Wojnowo. Dla niego zbudowany został w l. 1886-1887 istniejący do dziś pałac, który zaprojektował uznany już wówczas architekt Zygmunt Gorgolewski. Ordynację odziedziczył w 1910 r. jego syn - Teodor - ożeniony z Heleną z Binińskich herbu Łodzia. Ostatni ordynatem na Kobylnikach był Tadeusz Twardowski, ur. w 1911 r. w Kobylnikach. W jego posiadaniu majątek pozostawał do 1939 r., kiedy został zajęty przez Niemców. Po II wojnie światowej majątek stał się własnością skarbu państwa, a na jego terenie utworzono państwowe gospodarstwo rolne. Pierwotne plany i projekty bardzo okazałej rezydencji nie zostały zrealizowane. Znajdują się w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Pałac miał być budowlą w stylu tzw. renesansu północnego, typową dla architektury berlińskiej lat 70. XIX w. Wersja z lat 1882-83 nie zyskała aprobaty właściciela. Zbudowano pałac w zdecydowanie skromniejszej wersji wg projektu z 1886 r. W 1960 r. miał miejsce remont dachu pałacu. W 1978 r. wymieniono jego pokrycie, łupek zastąpiono blachą. W 1984 r. miał miejsce kapitalny remont wnętrz pałacowych, gdyż zaadaptowano obiekt na hotel i restaurację. Od kilku lat zespół jest nieużytkowany. Krajobrazowy park założono z pocz. XIX w. W 1925 r. uległ on przekształceniu i powiększeniu. Neogotycka kaplica powstała w k. XIX wieku po wybudowaniu pałacu. Zespół gospodarczy podwórza folwarcznego zaprojektowany również podobnie jak pałac i kaplica przez Zygmunta Gorgolewskiego powstał w końcu XIX i na początku XX wieku.

Opis

Kobylniki położone są na pn.-zach. od Poznania, przy drodze do Wałcza, 12 km na północ od Szamotuł, na terenie gminy Obrzycko, nieopodal wsi Słopanowo. Zespół rezydencjonalny i folwarczny stanowi całą zabudowę miejscowości Kobylniki. Południowy skraj zajmuje park z pałacem, usytuowanym w jego centrum. Północną i zachodnią część zespołu zajmuje rozległe podwórze folwarczne. Całość założenia uzupełnia kolonia domów mieszkalnych z neogotycką kaplicą zajmujące północny skraj założenia.

W centrum parku, znajduje się pałac, skierowany frontem ku zachodowi. Sposób zorganizowania przestrzeni wokół pałacu stanowi połączenie dwu koncepcji: założenia z honorowym dziedzińcem i podjazdem z koncepcją, w której budynek otoczony jest wokół zielenią. W Kobylnikach pałac stanął w centrum parku, lecz poprzedzono go reprezentacyjnym podjazdem ograniczonym uskokowymi murkami. Pałac został zrealizowany wg drugiej koncepcji z 1886 r. jako budowla wolnostojąca, murowana, dwukondygnacyjna, na odcinkowo sklepionych piwnicach. Zbudowany został na rzucie prostokąta ze zryzalitowaną częścią środkową elewacji frontowej i tylnej, z dwoma wieżami, kolistą od frontu i drugą, przy elewacji bocznej północnej. Przy elewacji bocznej - południowej zaprojektowano taras na piętrze z tralkową balustradą. Bryła obiektu imponująca, urozmaicona ryzalitami, wieżami i wieżyczkami, pierwotnie z dachami pokrytymi łupkiem, obecnie blachą. Elewacje pałacu pozostawione w nietynkowanej cegle, na narożach zaakcentowane tynkowanym boniowaniem, wsparte na wysokim cokole piwnicznym. Okna o formie stojącego prostokąta o zróżnicowanej wielkości ujęte w tynkowane obramienia. W tynku została również wykonana cała dekoracja architektoniczna stosująca motywy zaczerpnięte z ornamentyki manierystycznej. Ryzalit frontowy zwieńczony falistym szczytem. Wieża przylegająca doń od północy zakończona stożkowym hełmem z iglicą oraz chorągiewką z datą. Główne wejście do pałacu w ryzalicie, poprzedzone rodzajem loggi otwierającej się jednym prześwitem o spłaszczonym łuku od frontu i półkoliście zamkniętą arkadą z boku ryzalitu. Górna partia ryzalitu ozdobiona trójarkadową loggią wspartą na filarach. Falisty szczyt zwieńczono półkolistym naczółkiem, u wierzchołka którego umieszczono kamienną kulę z iglicą. Na wieży znajduje się płycina z piaskowca z kartuszem herbu Ogończyk Twardowskich oraz wstęgą z napisem: „W pracy szczęście” oraz „Budowano R. P. 1887”. Północną część el. frontowej tworzy parterowy aneks. Elewacja tylna z dwoma ryzalitami opracowanymi podobnie jak w el. frontowej. Pałac w porównaniu z pierwszą wersją projektu został zmniejszony, zarówno w rzucie jak i w bryle. Wnętrze zbudowanego obiektu posiada dwutraktowy układ z hallem i wielką sienią na osi, z tym że są one niższe i obejmują wysokość tylko jednej kondygnacji. Centralną część parteru oraz południową tylnego traktu obejmowały pomieszczenia reprezentacyjne. Północną część oraz piętro zajmowały apartamenty mieszkalne. Wyposażenie hallu, boazerie, belki stropowe, schody utrzymane jest w tonacji ciemnego dębu. Ściany pierwotnie w górnej części pokryte były jednolitą tkaniną, podobnie jak i w salonie. Ten dla odmiany utrzymany był w jasnej tonacji. Dekoracje ścian uzupełniały ponadto delikatne elementy sztukatorskie w górnej partii.

Park o kształcie zbliżonym do trapezu ma pośrodku pałac usytuowany na osi alei dojazdowej od zachodu. Od strony wjazdu poprzedzony jest wielkim owalem podjazdu. Dojazd do pałacu prowadzi drogą okrężną, a środkową część owalu przeznaczono na trawniki, kwietnik i inne cele rekreacyjne. Wjazd na teren parku prowadzi również od strony wschodniej oraz od strony podwórza folwarcznego, z północy. W części północnej, przy granicy podwórza znajdował się okólnik dla koni. W 1925 r. wytyczono nowe ścieżki oraz nową drogę na wyspę, gdzie znajdowała się drewniana altana. W pn.-wsch. części parku znajdował się warzywnik. W południowej części znajduje się staw i kanał wodny nad którym przerzucono 5 mostków. W drzewostanie parku przewaga drzew liściastych z pomnikowymi okazami dębów oraz szpalerami grabowymi.

Północną część zespołu zajmuje zespół budynków gospodarczych wzniesionych z nietynkowanej cegły, z użyciem kamienia polnego. Zabudowa rozstawiona jest wokół rozległego czworokątnego dziedzińca, którego część środkową zajmował wydzielony okólnik dla koni. Twardowscy na dużą skalę prowadzili w majątku hodowlę koni rasowych. Główny dojazd na podwórze prowadzi przez ceglaną bramę od północy. Wschodnią pierzeję podwórza tworzy przebudowany budynek dawnej stajni, a zachodnią - kamienno-ceglana stodoła. Duża stajnia znajduje się w południowej pierzei podwórza, przy granicy z parkiem oraz kuźnia. Z południowej strony podwórza usytuowano także budynek rządcy. Po północnej stronie zabudowy znajduje się spichlerz, obora i budynek mieszczący biura gospodarstwa.

Na północnym skraju założenia w Kobylnikach pośrodku domów kolonii mieszkalnej robotników folwarcznych, przy drodze dojazdowej do podwórza gospodarczego usytuowana jest niewielka, neogotycka kaplica. Obiekt wzniesiony na rzucie prostokąta, z nieco węższą i niższą, prostozamkniętą apsydą, zwieńczony wysokim dwuspadowym dachem, o elewacjach z nietynkowanej cegły, wspartych przyporami.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Możliwość obejrzenia wnętrza po uzgodnieniu z właścicielem obiektu (biuro gospodarstwa).

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 10.11.2015 r.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.167009, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.49998