Trwała ruina i unikalny krajobraz stanowią bezcenne elementy zabytku, który stanowią czytelne i autentyczne pozostałości średniowiecznego zamku. Zachowane relikty murowane i ziemne, oraz nawarstwienia kulturowe i zabytki ruchome w nich zalegające są bardzo ważnym źródłem do poznania architektury obronnej późnego średniowiecza i historii regionu.

Usytuowanie i opis

Ruiny zamku znajdują się nieco ponad 2 kilometry na południe od Kobiernic, niecałe 800 metrów na zachód od drogi Kobiernice - Międzybrodzie Bielskie. Zamek zbudowany był w miejscu z natury obronnym, wzniesiono go nad doliną rzeki Soły, na wzgórzu (394 m n.p.m.) o stromych zboczach, które znajduje się w widłach dwóch jarów. W sumie jedynie od strony zachodniej istnieje relatywnie dogodne podejście do warowni. Główna część zamku znajdowała się na kulminacji wzgórza, którą dodatkowo odcięto fosą. Zamek zbudowano na planie czworoboku zaokrąglonego od strony zachodniej. Powierzchnię właściwego założenia szacuje się na 1250 m². Materiałem budowlanym był przede wszystkim kamień miejscowego pochodzenia, a w niewielkim stopniu również gotycka cegła. Górę zamkową otaczają dodatkowe umocnienia, tj. fosa i mur zewnętrzny, którego fragment wraz z wieżą bramną odkryto po zach. stronie kulminacji wzgórza. Obecnie teren jest zalesiony.

Historia

Zamek został wybudowany w XIV w. (w połowie XIV w. ?) najprawdopodobniej przez któregoś z książąt oświęcimskich, który w ten sposób chciał wzmocnić południową granicę księstwa. Lista potencjalnych fundatorów jest więc dosyć długa bo może tu chodzić o: Władysława (zm. 1321, lub 1324 r.), Jana I Scholastyka (zm. 1372), Jana II (zm. 1376 r.) lub Jana III (zm. 1405 r.). Pierwsza wzmianka na temat zamku pojawia się w dokumencie z 1396 r. Wiadomo również, że w 1405 roku obiekt na pewien czas przeszedł w ręce książąt cieszyńskich, a konkretnie Przemysława I Noszaka (zm. 1410). Zachowała się również informacja, że w 1. połowie XV w. obiekt przejęli rycerze rabusie, którzy dawali się widać we znaki, ponieważ wiemy, że rozprawiano o nich na sejmie w Krakowie w 1451 r. Zamek był wielokrotnie oblegany, m.in. w 1453 r. przez Jana Tęczyńskiego. W 1454 roku ostatni książę oświęcimski Jan IV (zm. 1494-97) po przegranej wojnie złożył hołd lenny Kazimierzowi Jagiellończykowi (ur. 1427, zm. 1492), a następnie, trzy lata później, czyli w 1457 r. sprzedał królowi całe księstwo. W ten sposób zostało ono włączone do Królestwa Polskiego. Według dokumentów księstwo zostało sprzedane wraz z dwoma zamkami: oświęcimskim i kobiernickim zwanym Wołek. Brak dokładnej informacji na temat porzucenia obiektu, ale przyjmuje się, że zamek przestał funkcjonować w końcu XV w. Bohdan Guerquin uważa, że stało się to w latach 1462-1476, kiedy to Kazimierz Jagiellończyk podjął akcję zwalczania rycerzy-rabusiów i konsekwentnie niszczył ich siedziby.

 Stan i wyniki badań

Już w 1880 r obiekt był badany wykopaliskowo i były to jedne z pierwszych prac archeologicznych na terenie Polski. Systematyczne badania na zamku podjął w latach 1977-1986 Jacek Reyniak. Rozpoznał on założenie obronne i pozyskał liczny zbiór zabytków ruchomych.

Zabytek jest dostępny przez cały rok.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 27.10.2014.