Ośrodek dawnych dóbr ziemskich zasłużonej rodziny Kleniewskich, z dobrze zachowanym eklektycznym pałacem wzniesionym w k. XIX w. wg proj. arch. Konstantego Wojciechowskiego. W pałacu unikatowa biblioteka w stylu zakopiańskim proj. Stanisława Witkiewicza. Pałac otoczony jest parkiem krajobrazowym łączącym się z lasem.

Historia

Wieś Kluczkowice (d. Kliczkowice), wzmiankowana w źródłach od XV w., związana była dobrami opolskimi. W 1871 r. dobra te zostały zakupione od spadkobierców Kazimierza Wydrychiewicza przez Franciszka Kleniewskiego i jego synów, z których Jan osiadł w Kluczkowicach, a Władysław w pobliskim Niezdowie. Jan Kleniewski jako doskonale wykształcony ziemianin w swoich dobrach wzniósł szereg zakładów przemysłowych (m.in. cukrownię „Zagłoba” we Wrzelowie i cukrownię w Opolu Lubelskim) oraz wybudował kolej wąskotorową. Jego żona Maria z Jarocińskich zaangażowana w działalność społeczną i oświatową organizowała różnorodne kursy i warsztaty (m.in. tkackie i koszykarskie). Nowi właściciele początkowo zamieszkali zapewne w d. domu rządcy, a nowy pałac, zaprojektowany przez warszawskiego arch. Konstantego Wojciechowskiego, zaczęto wznosić w latach 80. XIX w. i ukończono na pocz. XX w. W starannie urządzonych wnętrzach znalazła się biblioteka w stylu zakopiańskim zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza i wykonana przez górali. Nie jest jasna rola arch. Kazimierza Skórewicza, zatrudnionego w latach 20. XX w. przez Kleniewskich przy budowie kościoła w Zagłobie, który być może pracował także przy pałacu kluczkowickim. Zapewne współcześnie z pałacem wzniesiona zostały szkoła i stajnia z wozownią. Park oraz „ogród dochodowy” zaprojektowane zostały w latach 70. XIX w. przez pioniera polskiego ogrodnictwa Edmunda Jankowskiego. Po wojnie II wojnie światowej w zespole pałacowym umieszczono szkołę ogrodniczą.

Opis

Zespół pałacowy położony jest po zachodniej stronie drogi Opole Lub. - Józefów, składa się z pałacu, usytuowanych w jego pobliżu d. szkoły przypałacowej i d. stajni z wozownią oraz rozległego parku łączącego się od północnego zachodu z lasami chłopskimi; od pd. teren ograniczony skarpą; od północy stawy. Pałac. Eklektyczny, z przewagą form klasycystycznych i neorenesansowych. Wzniesiony na niesymetrycznym, rozbudowanym rzucie. Bryła wieloczłonowa, w większości jednopiętrowa o kondygnacjach zróżnicowanej wysokości, z dominantą w postaci kwadratowej, trzykondygnacjowej wieży; podpiwniczony. Układ wnętrza nieregularny, dwutraktowy. W części centralnej hall (zwany świetlicą), za którym biblioteka, a po bokach salon i jadalnia; w skrzydle pd. pokoje mieszkalne. Murowany z cegły, otynkowany; wewnątrz stropy drewniane. Poszczególne człony budynku nakryte dachami dwu- i czterospadowymi, nad wieżą czteropołaciowa kopuła zakończona iglicą. W hełmie i dachu nad parterową częścią korpusu lukarny w formie tzw. oeil-de-boeuf (wolich oczu). Dachy pokryte blachą. Elewacją frontowa (zach.) niesymetryczna, kilkunastoosiowa: od pn. dwuosiowy ryzalit, przy którym aneks z tarasem na piętrze; w części środkowej trójosiowy ryzalit pozorny zwieńczony trójkątnym szczytem i poprzedzony wydatnym portykiem filarowo-kolumnowym dźwigającym taras; w części pd. wieża z ostatnią kondygnacją w formie belwederu przeprutego triforiami. Elewacja tylna urozmaicona, z analogicznym jak frontowa ryzalitem środkowym i ośmiobocznym parterowym ryzalitem od pd., zwieńczonym attyką i belwederkiem; poprzedzona szerokim tarasem. Wszystkie elewacje o bogatym detalu architektonicznym w postaci boniowanych pilastrów na narożach, profilowanych gzymsów kordonowych i wieńczących, dekoracyjnych płycin i obramień okiennych oraz tralkowych balustrad przy tarasach. Wewnątrz unikatowe wnętrze biblioteki, z drewnianym stropem, boazeriami, szafami i kominkami ozdobionymi dekoracją snycerską o motywach góralskich. W sąsiedztwie pałacu usytuowana d. szkoła. Wzniesiona na planie prostokąta, parterowa, podpiwniczona. Murowana, otynkowana, nakryta dachem dwuspadowym pod blachą. Elewacje z klasycyzującym detalem architektonicznych w postaci gzymsów i opraw otworów okiennych. Stajnia z wozownią. Parterowa, z piętrowym prostopadłym ryzalitem. Wzniesiona z kamienia wapiennego („opoki”) z detalem architektonicznym z cegły ceramicznej. Park krajobrazowy o znacznie zatartym pierwotnym układzie przestrzennym, z okazałym gazonem przed fasadą pałacu, pomnikowymi dębami i przykładami rzadkich gatunków drzew. W części pd. przecięty wąwozem, na krańcach pn.-zach. przechodzący w naturalny las sosnowo-dębowy.

Dostęp do zabytku ograniczony. Szkoła i Muzeum Regionalne

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 22.10.2014 r.