Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. Przemienienia Pańskiego - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. Przemienienia Pańskiego


kościół 1918 r. Kielce

Adres
Kielce, Fabryczna

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce

Zespół o jednolitej stylowo formie architektoniczno-przestrzennej, nawiązującej do „stylu zakopiańskiego”, propagowanego przez Stanisława Witkiewicza.

Historia

W 1916 roku z inicjatywy właściciela białogońskich zakładów metalowych inż. Leona Skibińskiego powstał komitet budowy drewnianej kaplicy. Projekt wykonał Mateusz Galas. Rok później biskup kielecki Augustyn Łosiński postanowił utworzyć tu odrębną parafię, Galas przeprojektował więc kaplicę na kościół. Budynek ukończono wiosną 1918 roku. Parafia została erygowana 17 kwietnia 1918 roku. Wydzielono ją z parafii katedralnej w Kielcach jako macierzystej oraz z parafii w Chęcinach i w Piekoszowie. Nad wieżą umieszczono stary dzwon „Aleksander” zdjęty z wieżyczki miejscowej huty. Projekt wnętrza nie został zrealizowany. W 1960 roku z inicjatywy proboszcza księdza Franciszka Sieradzkiego wybudowano dzwonnicę, w której umieszczono wspomniany dzwon. Około 1972 roku wymieniono stropy, w połowie lat 80-tych większość podłóg zastąpiono posadzką z marmuru. W 1991 roku rozpoczęto wymianę gontu. 22 września 2013 roku biskup kielecki Kazimierz Ryczan konsekrował nowy murowany kościół.

Opis

Zespół leży w południowo-zachodniej części Kielc na terenie starego przemysłowego osiedla Białogon, w jego centralnej części, u zbiegu ulic Fabrycznej i Kolonia, na placu w planie zbliżonym do trójkąta. W centralnej części stoi kościół, około 18 m na zachód dzwonnica. Teren kościelny ogrodzony jest drewnianym płotem na kamiennej podmurówce. Od strony ulicy Fabrycznej na plac prowadzi drewniana, trójarkadkowa bramka. Świątynia jest drewnianym, zrębowym budynkiem na kamiennej podmurówce ze ścianami połączonymi na jaskółczy ogon z ostatkami, jednonawowym o silnie wydłużonej, prostokątnej nawie, przechodzącej od północy w niewyodrębnione prezbiterium, zamknięte trójbocznie. Przylegające do kościoła od zachodu kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i od wschodu niższa zakrystia z przedsionkiem nadają budowli plan krzyża. Od południa do nawy przylega kruchta w postaci wieży, w wyższych partiach zbudowana w konstrukcji słupowo-ramowej, otoczona niskimi podcieniami - sobotami. Nawę i prezbiterium nakrywają zakopiańskie dachy kryte gontem, o silnie wygiętych połaciach, i krokwiowo-płatwiowej więźbie, z których ten nad prezbiterium jest niższy i zakończony trójpołaciowo. Kaplicę i zakrystię nakrywają dachy półszczytowe. Nad wieżą wznosi się ostrosłupowy hełm o silnie odgiętych połaciach zakończony krzyżem na gałce. Sygnaturka ma formę czworobocznej wieżyczki nakrytej namiotowym daszkiem z mocno odgiętymi połaciami, zwieńczonym krzyżem na kulce. Fasadę tworzy ściana wieży otoczonej sobotami z ażurowym płotkiem pomiędzy słupkami. Nad wejściem w trójkątnym naczółku wycięto półokrągły otwór. Ściany wieży w górnej partii pokryte są gontem, w najwyższej drewnianymi żaluzjami. Trójkątne szczyty kaplicy i zakrystii ozdobione są motywem połówek tarcz słonecznych z promieniami. Wnętrze jest nie malowane, ściany obite są boazerią. Nad nawą, emporą chóru i prezbiterium znajdują się odeskowane stropy o trapezowatym przekroju. Nad otworem tęczowym o analogicznym przekroju widać motyw rybiej łuski. Na prostej belce tęczowej, nad którą znajduje się drewniany krucyfiks, wyryty jest napis: „Niech będzie uwielbiony Jezus Chrystus.”. Górne partie ścian zdobi fryz z pionowo ułożonych deseczek zakończonych u dołu motywem wolutek. Przejście z kruchty do nawy zakończone jest półkoliście, po bokach znajdują się dwa prostokątne okna z drewnianą kratownicą. Wysunięty z balustrady drewniany balkonik chóru muzycznego ozdobiony motywem promienistego słońca wspiera się na dekoracyjnie podciętych kroksztynach. Wyposażenie jest niejednorodne, w jego skład wchodzi m.in. kilim Władysława Skoczylasa. Ażurowa, drewniana dzwonnica, zbudowana na planie prostokąta, ma konstrukcję słupową, wzmocnioną zastrzałami, nakryta jest półszczytowym, gontowym dachem, z drewnianym krzyżem na podstawce na kalenicy. W połowie wysokości znajduje się daszek pulpitowy. Drewniana, trójarkadkowa bramka nakryta jest półszczytowym daszkiem ze zdobionym trójkątnym naczółkiem oraz skośnymi daszkami nad bocznymi arkadami.

Zabytek dostępny z zewnątrz, wewnątrz po uzgodnieniu.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 09.12.2014 r.

Bibliografia

  • Karta ewidencyjna, Zespół kościoła parafialnego p.w. Przemienienia Pańskiego, oprac. Chojnacki Olgierd, Kielce 1993, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
  • Karta ewidencyjna, Kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego, oprac. Chojnacki Olgierd, Kielce 1993, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
  • Karta ewidencyjna, Dzwonnica w zespole kościoła parafialnego p.w. Przemienienia Pańskiego, oprac. Chojnacki Olgierd, Kielce 1993, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego w Kielcach.
  • Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej, Ks. Robak J. (red.), Kielce 1999, s. 306-307.
  • Adamczyk A., Kościoły drewniane w województwie kieleckim, Kielce 1998, s. 78-81.
  • Adamczyk J. L., Przewodnik po zabytkach architektury i budownictwa Kielc, Kielce 1997, s. 81.
  • Dobrowolska K., Kielce-Białogon. Parafia pw. Przemienienia Pańskiego. Dekanat Kielce-Zachód  [w:] ks. Tkaczyk P. (red.) Diecezja kielecka. Miejsca - Historia - Tajemnice, Kielce 2011, s. 203.
  • Mirowski R., Drewniane kościoły i dzwonnice ziemi świętokrzyskiej, Kielce 2002, s. 27-28.

Rodzaj: kościół

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_ZE.24858, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_ZE.1827