pałacyk Hoenigmanna - Zabytek.pl
Adres
Kielce, Generała Tadeusza Kościuszki 6
Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce
Wykonano go zapewne według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego - najwybitniejszego kieleckiego architekta tego okresu.
Historia
Pałacyk powstał prawdopodobnie w latach 1876-1880, zapewne według projektu budowniczego guberni kieleckiej Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Inicjatorem budowy obiektu był Jan Hönigmann - kupiec kielecki, który po jej zakończeniu ofiarował go swej żonie Marii z domu Krauze. W rękach tej rodziny był do 1941 roku, kiedy to po śmierci ostatniego jej przedstawiciela Macieja przeszedł w ręce Sulimierskich. W czasie II wojny światowej został poważnie uszkodzony, po jej zakończeniu odbudowany, przekształcony na biura, sklepy i mieszkania. Od około 1948 roku właścicielem pałacyku był Związek Zawodowy Przemysłu Budowlanego i Ceramicznego. W kolejnych kilkudziesięciu latach był wielokrotnie remontowany, co zubożyło jego wystrój rzeźbiarski i zakłóciło pierwotny układ przestrzenny pomieszczeń. W latach 60-tych XX wieku do północno-wschodniego ryzalitu dobudowano prostokątne skrzydło. W 1986 roku, miała miejsce konserwacja plastyki kamiennej i stiuków obiektu. Po zakupieniu go w 1997 roku przez osobę/firmę prywatną, przeprowadzono w latach 1999-2000 gruntowną modernizację z adaptacją zabytku na siedzibę banku. Wówczas między innym ponownie konserwowano stiuki na fasadach, a także wymieniono stolarkę okienną, instalacje centralnego ogrzewania i elektryczną, a w części stolarkę drzwiową i balustrady. Ponadto naprawiono ogrodzenie budynku i uporządkowano jego otoczenie.
Opis
Pałacyk usytuowany jest na obrzeżach dawnej zabudowy śródmiejskiej Kielc (obecnie centrum). Stoi pośrodku działki u zbiegu ulic Kopernika i Kościuszki, sąsiadującej z placem Moniuszki i dużym parkingiem przylegającym do nieodległego, współczesnego budynku Kieleckiego Centrum Kultury. Teren otoczony jest murowano - żeliwnym ogrodzeniem, do którego wschodniej części, dostawiono niewielki budynek (obecnie magazyn). Neoklasyczny obiekt ma plan zbliżony do rozczłonkowanego prostokąta z ryzalitami w narożach, przy czym do północno-wschodniego dostawiono prostokątne skrzydło. Jest on częściowo podpiwniczony, a jego bryła składa się z: parterowej części z wejściem głównym poprzedzonym tarasem, z ujmujących ją zryzalitowanych dwukondygnacyjnych skrzydeł bocznych w układzie szczytowym oraz z parterowych sieni i portyku kolumnowego. Każda z wyodrębnionych części budynku nakryta jest dwuspadowym dachem. Pałacyk wzniesiono z cegły ceramicznej, na fundamentach z kamienia łamanego, z którego wykonano również ściany sklepionych cegłą piwnic, występują tu sklepienia kolebkowe i żaglaste. Na wyższych kondygnacjach pomieszczenia przekryte współczesnymi stropami ceramicznymi, w głównej sali parteru występuje żelbetowy strop kasetonowy. Wnętrza są dostosowane do działalności bankowej i wyposażone w elementy współczesne. Elewacje mają zróżnicowany wyraz architektoniczny, ale w ramach występującego tu stylu neoklasycznego; elewacje tylne poosiadają skromny wystrój, są one niemalże gładkie, jedynym ich urozmaiceniem są gzymsy nadkondygnacyjne, narożne lizeny i gdzieniegdzie obramienia okien. Na tym tle wyróżnia się fasada frontowa (zachodnia - od ulicy Kościuszki), której centralna, parterowa część nawiązuje kształtem do łuku triumfalnego; podzielona została wtopionymi kolumnami toskańskimi, ma na osi wejścia prostokątne zwieńczenie. Na flankujących ją ryzalitach zwracają uwagę: ujmujące ich naroża pilastry toskańskie, obramienia okien, dekoracyjny ganek i znajdujące się na piętrze nisze, z częściowo zachowanymi popiersiami. Występują tu też dekoracje rzeźbiarskie w postaci płycin z girlandami, rozet, palmet i konsoli. Ponadto cennym elementem tej fasady są dekoracyjne żeliwne balkony i balustrada tarasu.
Zabytek ogólnodostępny z zewnątrz, wybrane partie wnętrza pałacyku dostępne w godzinach pracy banku.
Oprac. Łukasz Piotr Młynarski, OT NID w Kielcach, 04.07.2014 r.
Bibliografia
- Adamczyk A., Adaptacje i remonty kieleckich zabytków architektonicznych, „Renowacje i Zabytki” 2012, nr 44 (4/2012), s. 50 - 61;
- Adamczyk J.L., Przewodnik po zabytkach architektury i budownictwa Kielc, Kielce 1997, s. 61;
- Pazdur J., Dzieje Kielc 1864—1939, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971;
- Wrońska-Gorzkowska R., Gorzkowski E., Album kielecki. Starówka. Przewodnik, cz. I, Kielce 1994, s. 102-104;
- Szczepański J., Architekci i budowniczowie. Materiały, Warszawa-Kraków 1990, s.74-77;
- Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, województwo kieleckie, red. H. Krzyżanowska, Warszawa 1995, s. 106.
- Traczyński E. (tekst), Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, KOBiDZ w Warszawie 2005 r.
Rodzaj: pałac
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.71280, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.18476