Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom - Zabytek.pl

dom


budynek mieszkalny przełom XIX/XX w. Kielce

Adres
Kielce, Świętego Leonarda 4

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce

Historyczna siedziba Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, pierwszej instytucji finansowej w Kielcach; ciekawy przykład przeróbki klasycyzującej budowli z lat 40.

XIX wieku, o funkcji biurowo-bankowej, na kamienicę mieszkalną.

Historia

Dyrekcja Główna Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego reprezentująca interesy ziemiaństwa, w celu budowy kieleckiej siedziby dla swego biura, zakupiła w 1843 roku część placu przy ulicy Leonarda, wydzielonego z dawnego folwarku Daleszczyzna. Budynek wystawiony w latach 40. XIX wieku miał plan zbliżony do obecnego, ze skrzydłem oficyny od podwórza, usytuowanym wzdłuż zachodniej granicy działki. Siedzibę tę wkrótce uznano za zbyt mało reprezentacyjną. W efekcie, już w 1884 roku, na tej samej posesji i w tej samej pierzei został wzniesiony okazalszy gmach dla Towarzystwa (obecnie bank przy ulicy św. Leonarda 2). Stary budynek, wraz z wydzieloną częścią parceli, zakupili Moszek i Perla Mińscy. Od około 1886 roku właścicielem był zamożny rejent Mieczysław Halik, z żoną Marią. Mieszkał on wcześniej na tej samej ulicy, w kamienicy pod obecnym numerem 6, przyległej do starszego biura TKZ, którą odsprzedał w latach 80. XIX wieku rodzinie Majzlów. Prawdopodobnie to Halik przekształcił budynek na kamienicę mieszkalną, m.in. przez dostawienie od strony podwórza ryzalitu klatki schodowej. Fasada otrzymała bogatą dekorację kamienno-sztukatorską, częściowo z gotowych odlewów (identyczne zastosowano w 1900 roku na fasadzie frontowej części kieleckiego hotelu „Bristol”). Od 1913 roku część sal w domu rejenta wynajmowało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze na swoje muzeum. W okresie międzywojennym posesja należała do zamożnej żydowskiej rodziny Mincbergów. Z Holokaustu ocalał Icek Mincberg, który przekazał ją na rzecz państwa. Po II wojnie światowej w budynku mieściła się biblioteka lekarska i punkt naprawy sprzętu medycznego. Od lat zaniedbany i eksploatowany obiekt był w złym stanie technicznym. Gmina Kielce, po przejęciu budynku na własność, w latach 2005-2006 przeprowadziła jego remont i adaptację na Muzeum Historii Kielc.

Opis

Budynek jest usytuowany w zachodniej części Kielc, na obrzeżu śródmieścia. Formuje kraniec zwarto zabudowanego odcinka północnej pierzei ulicy św. Leonarda. Po jego stronie wschodniej znajduje się przejazd na tylne, prostokątne podwórze. Z budynkiem frontowym łączy się skrzydło wąskiej oficyny usytuowanej obrzeżnie wzdłuż zachodniej granicy działki. Oba jednopiętrowe budynki są wymurowane z kamienia i cegły. Frontowy dom ma prostopadłościenną bryłę, nakrytą dwuspadowym dachem, z naczółkiem od wschodu. Usytuowany kalenicowy w pierzei ulicznej, prezentuje fasadę o bardzo bogatej dekoracji architektoniczno-sztukatorskiej, w której dominują gęsto zastosowane motywy antyczne: meandrowe fryzy, akroteriony, jońskie pilastry i akantowe mięsiste kroksztyny wspierające balkony. Monotonię fasady, o regularnym rytmie prostokątnych okien na jedenastu osiach, ożywiono przez wprowadzenie na trójosiowych krańcach płytkich ryzalitów, ujętych jońskimi pilastrami w wielkim porządku i zwieńczonych trójkątnymi frontonami. Arkadowe wejście główne do budynku jest umieszczone pośrodku boniowanego parteru. Poprzedza go dostawiona do elewacji aedikula o jońskich kolumnach, nakryta trójkątnym naczółkiem, ozdobionym akroterionami. Układ wnętrz w budynku frontowym na obu kondygnacjach jest dwutraktowy, z pomieszczeniami usytuowanymi w amfiladzie. Tylko pod środkową częścią obiektu zachowała się mała piwnica, przesklepiona kolebkowym sklepieniem odcinkowym.

Zabytek dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, wnętrza dostępne w godzinach pracy muzeum.

Oprac. Anna Adamczyk, 20.12.2014 r.

Bibliografia

  • Adamczyk J. L., Wróbel T., Portrety zabytków Kielc, Kielce 2004, s. 38.
  • Główka J., Muzeum historii Kielc  - adaptacja XIX-wiecznego budynku dla potrzeb muzeum, [w:] „Renowacje i Zabytki”, nr 4, 2012 , s. 77.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: inna

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.71107, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.462516