Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom, d. Trybunał Cywilny - Zabytek.pl

dom, d. Trybunał Cywilny


budynek mieszkalny pocz. XX w. Kielce

Adres
Kielce, Jana Pawła II 9

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. Kielce, gm. Kielce

Dom jest przykładem solidnego XIX-wiecznego gmachu urzędowego, z zachowanym wystrojem elewacji, o architekturze charakterystycznej dla okresu historyzmu

Historia

Budynek uzyskał kształt finalny w drugiej połowie XIX wieku (zapewne według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego z 1876 roku); wzniesiono go prawdopodobnie z wykorzystaniem substancji stojącego tu wcześniej budynku należącego do Seminarium. Przeznaczono go na Trybunał Cywilny, który już w 1818 roku został ulokowany w Kielcach. Funkcję tę - sądową, pełnił do 1939 roku Prawdopodobna jest też etapowa budowa, co wynika z różnego układu konstrukcyjnego części obiektu i tylko z częściowego podpiwniczenia. W czasie II wojny światowej okupanci urządzili tu Komendanturę Miasta („Stadtkommandantur”). W latach późniejszych mieściły się tu: Zakład Energetyczny, spółdzielnia PSS Społem, ponownie sąd (Sąd Okręgowy), a w 1998 roku przekazano go na potrzeby powstającej wtedy Regionalnej Kasy Chorych. Obecnie w budynku mieści się oddział Narodowego Funduszu Zdrowia. Obiekt przechodził prawdopodobnie drobne remonty i przystosowania do wprowadzanych funkcji; wewnątrz brak było historycznego wystroju. Największe prace przeprowadzono w latach 1999-2000, w związku z adaptacją na Kasę Chorych (według projektu arch. Włodzimierza Pedrycza) oraz w 2005 roku przy wprowadzeniu funkcji biurowej na poddasze. Modernizacje te zachowały podstawową substancję murową i wygląd budynku, a wymieniono lub odnowiono zniszczone elementy wnętrza (stropy, więźbę, pokrycie dachu, instalacje, stolarkę i posadzki, izolacje).

Opis

Działka z wolnostojącym budynkiem dawnego trybunału położona jest w centrum miasta, w strefie ochrony konserwatorskiej obejmującej Wzgórze Zamkowe. Sąsiaduje od północy z Seminarium Kieleckim, a od południa i zachodu okalają ją ulice miejskie (była tu niegdyś Rogatka Krakowska); ogrodzona jest tylko na fragmencie. Budynek jest częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny, obecnie z użytkowym poddaszem krytym dwuspadowym dachem. Stanowi zwartą bryłę na planie prostokąta z niewielkimi ryzalitami na elewacji frontowej. Reprezentuje typ budowli szerokofrontowej, w zasadzie dwutraktowej, z sienią pośrodku, w której zlokalizowano schody. Starannie opracowane są elewacje przyuliczne - zachodnia i południowa. Fasada frontowa (zachodnia) zdobiona jest neoklasycystycznymi elementami architektonicznymi - pilastry z kapitelami, gzymsowanie, opaski. Ryzality boczne, wyróżnione są półkoliście zwieńczonymi oknami z bogatym neorenesansowym obramowaniem, a środkowy ryzalit dodatkowo zwieńczony tympanonem; na parterze występuje pseudoboniowanie. Obiekt jest murowany (ściany kamienne i kamienno-ceglane, sklepienia łukowe nad piwnicami), posiada więźbę drewnianą i stropy stalożelbetowe (obecnie). Elewacje są w całości tynkowane i malowane; a dach kryty blachą płaską ocynkowaną. Wewnątrz występuje oryginalny układ dwu-i-półtraktowy (w części północnej) i dwutraktowy (w części południowej); przy ostatniej modernizacji wprowadzono jedynie lokalne przebicia i lekkie ścianki działowe. Ze starych elementów wyposażenia zachowała się żeliwna balustrada na schodach i balkonach.

Zabytek ogólnodostępny z zewnątrz, wewnątrz dostępny w godzinach pracy placówki NFZ.

Oprac. Włodzimierz Pedrycz, OT NID w Kielcach, 21.10.2014 r.

Bibliografia

  • Karta ewidencyjna: - Budynek Trybunału Cywilnego,  oprac. E. Traczyński 2005 [Archiwum Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach i Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie].
  • Adamczyk A., Adaptacje i remonty kieleckich zabytków architektonicznych, w „Renowacje i Zabytki” 2012, nr 44 (4/2012).

Rodzaj: budynek mieszkalny

Styl architektoniczny: inna

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_BK.69129, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_BK.18869