Historia  

Piętrowy, starszy budynek frontowy obecnej Poczty, przyległy do budynku Hipoteki, z fasadą o dziewięciu osiach, został wybudowany w latach 20 XIX wieku, jako zaczątek zabudowy pierzejowej przy nowej ulicy Konstantego (obecnie ulica Sienkiewicza). Ulica ta została wytyczona zgodnie z planem regulacyjnym Kielc, na terenie pól uprawnych. Dom, najpewniej o pierwotnej funkcji mieszkalnej zbudował Andrzej Kosowicz referent prawny przy Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu Wydziału Górniczego, na gruncie wydzierżawionym w 1823 roku od Dyrekcji Górniczej. W 1830 roku posesję wraz budynkiem frontowym, murowaną parterową oficyną, zabudowaniami gospodarczymi i ogrodem kupiła Dyrekcja Generalna Poczt Królestwa Polskiego, przenosząc do niego pocztę z ulicy Dużej. Parcela miała plan kwadratu. Główny budynek poczty zajmował tylko połowę frontu. Za nim było podwórze ze studnią, otoczone obrzeżną zabudową - oficyną, stajniami i wozownią. Część zachodnią działki zajmował ogród, oddzielony ogrodzeniem od ulicy. W 1837 roku gontowe pokrycie dachu budynku głównego wymieniono na blaszane, pięć lat później okna zabezpieczono kratami. W 1874 roku przebudowano go według projektu budowniczego powiatu kieleckiego Alfonsa Welke. Cztery lata później dobudowano oficynę na pomieszczenie pokoju pasażerskiego i niższej służby pocztowej, bowiem usługi pocztowe w tym czasie obejmowały także przewóz pasażerów. Do 1918 roku frontową zabudowę stanowił tylko budynek wzniesiony przez Kosowicza. W głębi posesji, po stronie zachodniej, stała parterowa murowana oficyna powiązana z nim tylko narożnikiem. Przed 1928 rokiem powiększono część frontową do stanu obecnego, wstawiając między starą Pocztę i oficynę - piętrowy aneks ze ściętym narożnikiem. W związku z budową w latach 50. XX wieku Sienkiewiczowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej zabrano część parceli, na której był ogród i rozebrano część zabudowy przynależnej do urzędu pocztowego, aby utworzyć niewielki plac miejski.

Opis

Frontowa, murowana zabudowa Poczty usytuowana jest w zwartej zabudowie południowej pierzei ulicy Sienkiewicza, na narożnej parceli przy placu Sienkiewiczowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej - budowanej w latach powojennych. Starszy budynek piętrowy, wzniesiony z kamienia i cegły, na planie prostokąta, nakrywa dach dwuspadowy. Obiekt ukształtowany symetrycznie, jest podpiwniczony. Wnętrza o dwutraktowym układzie rozdziela na osi sklepiona sień (dawny przejazd bramny). Oś środkową klasycystycznej fasady podkreślono przez wprowadzenie na niej obramienia w formie lizen dźwigających naczółek. W obramienie to z kolei wpisuje się pilastrowa oprawa głównego wejścia i kolumny flankujące drzwi balkonowe na piętrze. Okna dolnej, boniowanej kondygnacji umieszczone są w arkadowych blendach, okna na piętrze mają naczółki wsparte na konsolkach. Elewacje frontowe narożnego aneksu z lat 1918-1928 ukształtowano podobnie, ale z nieco gęstszym boniowaniem, arkadowymi oknami w parterze i konsolami opinające belkowanie. Lico ściętego narożnika zdobi symbol poczty - trąbka pocztowa i sgraffitowa dekoracja z wizerunkiem Jana Kochanowskiego, wykonana w ramach aranżacji placu Sienkiewiczowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Wnętrze starej Poczty zachowało podstawową dyspozycje pomieszczeń z 1. ćwierci XIX wieku, a także sklepienia kolebkowe w piwnicach i w sieni.  

Dostęp do zabytku ograniczony. Budynek dostępny z zewnątrz oraz w pomieszczeniach usługowych poczty.

Oprac. Anna Adamczyk, 04.12.2014 r.

Bibliografia

• Karta ewidencyjna, Budynek poczty, oprac. E. Traczyński, A. Jurkiewicz, R. Mirowski, H. Brylski, 2005, Archiwum zakładowe Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach i Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie.
• „Gazeta Kielecka”, 1877, nr 87; 1878, nr 65; 1910 nr 78; 1914, nr 39.
• Adamczyk J. L., Przewodnik po zabytkach architektury i budownictwa Kielc, Kielce 1998, s. 68-69.
• Adamczyk J. L., Wróbel T., Portrety zabytków Kielc, Kielce 2004 r., s. 38.
• Studium historyczno-urbanistyczne miasta Kielc, pod red. J. L. Adamczyka, t. 9b, cz. 1, Kielce 1990, il. 062116, mps, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach.
• Szczepański J., Architekci i budowniczowie. Materiały, Warszawa-Kraków 1990, s. 160.
• Wrońska-Gorzkowska R., Gorzkowski E., Album Kielecki. Starówka, cz. II: Ulica Henryka Sienkiewicza, Kielce 1996, s. 32-39.