plebania stanowi dobrej klasy późnoklasycystyczny zespół architektoniczny. Murowany kościół zbudowany w miejscu drewnianego w 1840 roku, rozbudowano w l. 1877-82 o transept i prezbiterium. Wraz z budową kościoła powstało murowane ogrodzenie wokół przykościelnego cmentarza oraz plebania.

Opis

Lokacja wsi Kędzierzyn w dobrach arcybiskupów gnieźnieńskich miała miejsce w XII stuleciu. Wieś położona jest ok. 5 km na północ od Niechanowa przy drodze do Szczytnik Duchownych. Zespół kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja Apostoła usytuowany na niewielkim wzniesieniu, w centrum wsi. Od zachodu znajduje się niewielki plac przed bramą na teren przykościelny oraz plebanią.

Świątynia orientowana z lekkim odchyleniem ku północy. Kościół w Kędzierzynie jest budynkiem murowanym z cegły, na ceglanym cokole. Założony na planie krzyża z węższym od nawy krótkim prezbiterium zakończonym półkolistą apsydą flankowaną dwiema kruchtami, z których północna to zakrystia. W południowej kruchcie mieszczą się schody na poddasze kościoła. Od zachodu wejście do kościoła w niewielkim ryzalicie. Rozczłonkowana, jednokondygnacyjna bryła kościoła, przekryta dwuspadowym dachem, z sygnaturką o dachu namiotowym. Pokrycie dachowe obecnie z blachy miedzianej, pierwotne z dachówki ceramicznej. Elewacje kościoła otynkowane, symetryczne, z dekoracją architektoniczną w postaci boniowania ścian, gzymsów międzykondygnacyjnych i gzymsowania szczytów, gzymsów podokapowych, profilowanych nadokienników nad półkoliście zamkniętymi oknami. Elewacje boczne nawy z ciągiem 5 okien z połączonymi za pomocą gzymsu nadokiennikami. Ściany szczytowe transeptu z trzema oknami. Szczyty zwieńczone sterczynami z krzyżami na kulach. Kościół jednonawowy z prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą, z transeptem. Od zachodu znajduje się drewniany chór muzyczny. Nawa pięcioprzęsłowa, której przęsła wyznaczone są przez drewniane słupy przyścienne podpierające drewniany strop belkowy. Filary przy transepcie murowane, podpierające profilowaną obrzuconą tynkiem belkę tęczową. W kościele, z XIX-wiecznego wyposażenia zachowały się stolarka drzwiowa, balustrada chóru i balustrady schodów. Pozostałe wyposażenie kościoła z okresu po 1945 roku. Kościół w okresie wojny został w znacznej mierze zdewastowany.

Cmentarz przy kościele na planie owalu obwiedziony kamienno-ceglanym ogrodzeniem z bramami o ceglanych słupkach od wschodu i od zachodu. Po płn.-zachodniej stronie kościoła, za cmentarnym murem usytuowana została plebania. Wokół kościoła wybrukowany chodnik procesyjny. Po południowej stronie kościoła murowany z cegły grobowiec rodziny Gruszczyńskich z pocz. XX wieku oraz groby byłych proboszczów parafii w Kędzierzynie. Wzdłuż muru cmentarnego, wokół kościoła rosną lipy, jesiony, olchy i klony.

Plebania powstała wraz z budową murowanego kościoła, po 1840 roku. W 1916 roku została rozbudowana o trzy osie w kierunku wschodnim, w stronę kościoła. Dach od frontu otrzymał podwójną wystawkę. Za plebanią pierwotnie usytuowane były budynki gospodarcze, z których pozostał tylko jeden.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej parafii i archidiecezji gnieźnieńskiej: www.archidiecezja.pl

oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30-09-2015 r.