Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. św. Michała - Zabytek.pl

kościół filialny pw. św. Michała


kościół XVI w. Katowice

Adres
Katowice

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Katowice, gm. Katowice

Obiekt stanowi jeden z najstarszych, zachowanych kościołów drewnianych z terenów Górnego Śląska, a także integralny element przestrzenny parku imienia Tadeusza Kościuszki w Katowicach.

Od 1997 roku kościół pełni rolę filii Muzeum Historii Katowic, a jego otoczenie stanowi niewielkie lapidarium.

Historia

Pierwszy kościół w Syryni powstał w 1305 roku, a jego podstawową funkcją była ochrona wiernych w przypadku najazdu obcych wojsk, początkowo pełnił więc głownie rolę schronienia. W 1306 roku kościół został konsekrowany przez biskupa sufragana Mikołaja, na patrona świątyni wybrano wówczas Michała Archanioła. Według Hansa Lutscha, niemieckiego historyka sztuki kościółek znajdujący się obecnie na terenie parku Kościuszki pochodzi z 1510 roku, za czym miała przemawiać wyryta w belce progowej od strony południowej data (niezachowana do dzisiaj). Prawdopodobnie jest to więc drugi kościół powstały na miejscu starej świątyni, nie możemy jednak jednoznacznie wykluczyć iż nie jest to data budowy lecz renowacji lub powiększenia istniejącego od ponad 200 lat obiektu. Dzwonnica w zespole powstała dopiero w XVII wieku i została zlokalizowana na południe od kościoła. Najstarszymi elementami w obrębie budowli są dwa pomieszczenia mieszczące prezbiterium oraz nawę. Pierwsza rozbudowa kościoła wiązała się z budową zakrystii wzdłuż północnej ściany prezbiterium w XVII wieku, kolejne etapy to budowa kruchty oraz babińca w połowie XVII wieku, nieco później wykonano soboty biegnące wzdłuż ścian prezbiterium oraz nawy. Kolejną ważną inwestycją było rozebranie i odtworzenie w 1853 roku dzwonnicy co wynikało z jej złego stanu technicznego. W 1938 roku kościół został zakupiony i przeniesiony do Katowic, a rok później 11 czerwca 1939 roku został konsekrowany przez ks. Bpa Stanisława Adamskiego. Ponowna konsekracja i przywróceni funkcji kultowych po II wojnie światowej miała miejsce w 1958 roku. W latach 90. XX wieku kościół przeszedł kompleksowy remont, a od 1997 stanowi filię Muzeum Historii Katowic.

Opis

Zespół usytuowany jest we wschodniej części parku imienia Tadeusza Kościuszki w Katowicach, składa się z kościoła oraz wolno stojącej dzwonnicy, a całość otoczona jest drewnianym ogrodzeniem z dwuokapowym daszkiem. Drewniany kościół w typie salonowym został wzniesiony na rzucie kwadratu z prostokątnym prezbiterium. Całość odznacza się zwartą bryłą  konstrukcji zrębowej, za wyjątkiem przedsionków o konstrukcji szkieletowej. Zakrystia zlokalizowana jest od strony północnej, wejścia do kościoła znajdują się natomiast od strony zachodniej oraz północnej i poprzedzone są kruchtą oraz babińcem. Cała bryła nakryta jest dachem siodłowym pokrytym gontem, za wyjątkiem zlokalizowanej centralnie sygnaturki z hełmem ostrołupowym, dodatkowy element stanowią daszki pod kalenicowe. Wewnątrz płaskie stropy za wyjątkiem prezbiterium ze stropem z fasetą w obrębie którego zachowały się fragmenty malowideł ściennych. Pierwotne wyposażanie nie zachowało się do czasów współczesnych, wśród cenniejszych elementów wystroju wymienić należy barokową ambonę, kamienną misę na wodę świeconą oraz drewnianą skrzynie z okuciami z 1800 roku. W skład zespołu wchodzi także dzwonnica z XVII wieku, wykonana w stylu ludowym, zlokalizowana na południowy zachód od kościoła. Jest to drewniany obiekt, konstrukcji  słupowo-ramowej, o zwartej jednoprzestrzennej bryle zwężającej się ku górze, zwieńczonej dachem namiotowym, z szalowanymi elewacjami zewnętrznymi.

Zabytek dostępny dla zwiedzających przez cały rok do zmroku, za wyjątkiem godzin gdy odprawiane są msze święte.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 23.07.2014 r.

Bibliografia

  • Siebel J., Kościół świętego Michała Archanioła w Katowicach, Katowice 1998.
  • Matuszczak J., Studia nad drewnianymi kościołami na Górnym Śląsku, Bytom 1989.
  • Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, Sławomir Brzezicki, Christine Nielsen, Grzegorz Grajewski, Dietmar Popp (red.), Warszawa 2009, s. 389-390.
  • Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Urbanistyki. Zespół kościoła p.w. św. Michała Archanioła, Błahut M., Łabuz S., Katowice 1990.
  • Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Urbanistyki. Dzwonnica. Zespół kościoła p.w. św. Michała Archanioła, Błahut M., Łabuz S., Katowice 1990.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.100888, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.300067