Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół garnizonowy pw. św. Kazimierza - Zabytek.pl

kościół garnizonowy pw. św. Kazimierza


kościół 1930 - 1933 Katowice

Adres
Katowice, Mikołaja Kopernika 10

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. Katowice, gm. Katowice

Kościół Garnizonowy pw.św.Kazimierza Królewicza jest jednym z pierwszych i zarazem najwybitniejszych obiektów sakralnych w Polsce wykazującym się cechami architektury funkcjonalistycznej.

Wzorem dla projektantów budynku: Leona Dietz d’Arma oraz Jana Zarzyckiego miała być europejska architektura awangardowa (funkcjonalizm holenderski).

Historia

W 1922 r., po wydarzeniach III Powstania Śląskiego, plebiscycie oraz podziale Górnego Śląska na część niemiecką i polską, do Katowic wkroczyło Wojsko Polskie. W stolicy autonomicznego województwa śląskiego utworzono 23. Dywizję Piechoty Wojska Polskiego. Fakt ten, stał się przyczynkiem do wzniesienia w mieście kościoła przeznaczonego dla żołnierzy. Obiekt miał powstać z dobrowolnych składek społeczeństwa, które gromadził Komitet Budowy Kościoła. Wśród fundatorów nowego obiektu sakralnego znaleźli się m.in.: bp polowy Wojska Polskiego ks. Józef Gawlin, dowódca dywizji stacjonującej na Śląsku gen. Józef Zając oraz ówczesny prezydent miasta Adam Kocur. Budowa kościoła rozpoczęła się 23 czerwca 1930 r. Został on zaprojektowany przez wybitnych architektów: Leona Dietz d’Arma (1902-1972) i Jana Zarzyckiego (1902-1934). Nadali oni kościołowi cechy stylu funkcjonalistycznego. Pracami budowlanymi kierował kapelan wojskowy ks. Stanisław Sinkowski. Kamień węgielny został poświęcony 28 września 1930 r. z udziałem bp Stanisława Galla. Kościół poświęcono 22 listopada 1931 r. przez Dziekana Okręgu Korpusu nr V ks. płk dr Antoni Zapała, a konsekracja obiektu miała miejsce 25 czerwca 1933 r. i dokonał jej ks. bp polowy Józef Gawlik. Świątyni nadano wezwanie św. Kazimierza Królewicza. Z fundacji ks. majora Stanisława Sinkowskiego, w 1933 r. kościół otrzymał organy wykonane przez firmę „Fabryka Organów S-ka Krukowski i Syn z Piotrkowa Trybunalskiego. W 1934 r. na wieży zostały zamontowane trzy dzwony: „Józef Michał”, „Adam” oraz „Karol”. Autorem rzeźby w ołtarzu głównym z przedstawieniem Chrystusa był Marian Spinder z Lwowa. Obraz „Królowej korony polskiej” do ołtarza głównego wykonał Kowalski z Krakowa, kamienne Stacje Drogi Krzyżowej wykonała Zofia Trzecińska-Kamieńska z Warszawy.

Opis

Kościół usytuowany jest na narożu ulic M. Skłodowskiej-Curie oraz M. Kopernika. Od pn.-zach. obiekt przylega do probostwa, a od pd.-wsch. do budynku. Kościół jest orientowany, murowany, wzniesiony z cegły, o konstrukcji żelbetowej, tynkowany wewnątrz i częściowo na zewnątrz. Kościół został założony na planie wydłużonego prostokąta z podziałem na trzy nawy. Prezbiterium jest równej szerokości co nawa główna i zamyka je ściana prosta z wnęką. Bryła budynku jest zwarta i kubiczna. Została abstrakcyjnie skomponowana z graniastych bloków. Jej elementem dominującym jest otynkowana, kwadratowa, narożna, pięciokondygnacyjna wieża-dzwonnica, zwężająca się ku górze. Wieńczy ją ażurowa nadbudowa złożona z ośmiu prostych filarów przekrytych daszkiem. W korpusie wieży umieszczono niewielkie okna o kształcie szczelin. Nawa główna przekryta jest dwuspadowym dachem, a nawy boczne oraz przedsionek w części północnej nakryte są dachami pulpitowymi. Po lewej stronie elewacji zachodniej-frontowej znajduje się wieża. W części parterowej umieszczono trzy otwory wejściowe o dwuskrzydłowych, drewnianych, płycinowych drzwiach. Charakterystycznym motywem fasady są trzy pionowe okna zakończone łukiem półkolistym. Pomiędzy wieżą a elewacją, w uskoku, znajduje się balkonik. Po stronie południowej umieszczono czterokondygnacyjne skrzydło. Na każdej kondygnacji znajduje się jedno prostokątne okno. Elewację północną flankują dwie, czworoboczne wieże: fasady głównej oraz niższa, z cegły klinkierowej, usytuowana od strony ul. Kopernika. Elewacja jest trzykondygnacyjna. Dolną część (z cegły klinkierowej) stanowi przedsionek mieszczący wejście boczne oraz kaplicę. Część powyżej jest tynkowana i mieści otwory okienne umieszczone w czterech pionowych pasach. W części prezbiterialnej bryła zamknięta jest prostopadłościennym blokiem mieszczącym zakrystię oraz klatkę schodową. Wnętrze jest pseudobazyliką o niewielkiej różnicy wysokości naw oddzielonych między sobą kwadratowymi filarami. Nad nawami bocznymi znajdują się empory połączone z dwukondygnacyjnym chórem muzycznym. W ścianie prezbiterium umieszczono niszę, w której znajduje się ołtarz główny. Po bokach niszy znajdują się dwa narożne, zaokrąglone balkony. Kruchtę przekrywa płaski strop żelbetowy. Nad emporą zachodnią i nawą główną umieszczono stropy płaskie z betonowymi pasami, które wydzielają przęsła. Posadzka jest kamienna, czarno-biała, ułożona w mozaikę. Wyposażenie wnętrza wykazuje cechy stylu art deco. Zastosowana dekoracja jest oszczędna. Ołtarze wykonane zostały z marmuru o barwie ciemnoszarej i charakteryzują się prostą formą i zgeometryzowanym rysunkiem.

Obiekt dostępny dla zwiedzających podczas Mszy Świętych: od poniedziałku do soboty 8.30, 18.00, w niedzielą 8.00, 9.30, 11.15, 19.00

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach, 02-12-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: modernistyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.105147, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.300009