Jego znamiennym elementem jest zastosowana w sposób nowatorski stalowa konstrukcja szkieletowa. W momencie ukończenia budowy, w 1934 r., gmach był jednym z najwyższych obiektów w Europie i jednocześnie stał się symbolem nowoczesności na Śląsku.

Historia

W 1929 r. w Katowicach pojawiła się idea wznoszenia wysokiej zabudowy. Zasadniczo realizacja tego pomysłu przebiegała w dwóch etapach. Pierwszym wzniesionym obiektem był 8-kondygnacyjny budynek mieszkalny przeznaczony dla profesorów Śląski Technicznych Zakładów Naukowych usytuowany w zbiegu ulic Wojewódzkiej i Kobylińskiego. Kolejnym budynkiem, zrealizowanym na większą skalę, był 17-kondygnacyjny wieżowiec zlokalizowany przy ul. Żwirki i Wigury / M. Skłodowskiej-Curie (ówczesnej ul. Zielonej i Wandy). Autorem projektu był Tadeusz Kozłowski (1898-1959), natomiast konstruktorem żelaznej konstrukcji szkieletowej był Stefan Bryła (1886-1943). Prace budowlane rozpoczęto w 1929 r., a kierował nimi H. Griffel. Jeszcze w ich trakcie obiekt zyskał przydomek „drapacza chmur”. W 1931 r. zrealizowano film pt.: „Budownictwo żelazno-szkieletowe, jego zasady i zastosowanie” prezentujący jego budowę. Gotowy gmach oddano do użytku w 1934 r. i wówczas był to pierwszy tak wysoki budynek w Polsce i jeden z najwyższych obiektów na skalę Europy. Początkowo stanowił on siedzibę licznych urzędów. Mieściły się w nim dwa Urzędy Skarbowe, Kasa Skarbowa, Urząd Katastralny, Urząd Akcyz i Monopoli. Gmach był także przeznaczony na mieszkania dla pracowników Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Opis

Gmach jest obiektem murowanym o stalowej konstrukcji szkieletowej. Został usytuowany w narożniku dwóch ulic. Obiekt założono na planie zbliżonym do litery „C”, co ułatwiło podzielenie go na dwie części: biurową (8-kondygnacyjną, w tym dwa piętra umieszczone w podziemiach) oraz mieszkalną (17-kondygnacyjną, w tym trzy podziemne). Wyższą część budynku usytuowano w narożniku ulic i została ona zakomponowana w piramidalnym układzie. Bryła jest symetrycznie rozczłonkowana. Jej poszczególne elementy zostały zaakcentowane układem balkonów oraz okien. W partii środkowej narożnik jest zagłębiony. W jego części centralnej wyróżnia się wybrzuszenie o trójkątnym przekroju, przeszklone na każdej kondygnacji. W partii przyziemia umieszczono główny otwór wejściowy o dwuskrzydłowych drzwiach. Nad nią wyodrębniono część tarasową. Na fasadach bocznych, do wysokości dziesiątego piętra, znajdują się profilowane lizeny pomiędzy którymi znajdują się trójdzielne okna. W kondygnacjach powyżej bryła zwęża się uskokowo. Boczne narożniki elewacji stanowią symetryczne balkony. Pierwotne pomieszczenia biurowe zostały przekształcone. We wnętrzu częściowo zachowała się oryginalna dekoracja w postaci poręczy schodów, drzwi wejściowych do mieszkań, posadzek klatek schodowych w części mieszkalnej, kinkietów i lamperii wyłożonej lastrico.

Obiekt jest dostępny z zewnątrz.

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach, 22-01-2016 r.