Ostatnią przed II wojną światową właścicielką dworu była Aleksandra Piłsudska, wdowa po Marszałku Józefie Piłsudskim, która tu przemieszkiwała, szczególnie latem. Założenie nie jest pozbawione walorów artystycznych. Uwidaczniają się one w drewnianym lamusie, drewnianym dworze oraz murowanym dworze - zaprojektowanym przez znanego inżyniera Zygmunta Protassewicza, budowniczego pensjonatu Patria w Krynicy-Zdroju, należącego do śpiewaka Jana Kiepury. Zygmunt Protassewicz (1899-1991), był odznaczony m.in. Orderem Wojennym Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych za wojnę polsko-bolszewicką 1920 r., a w życiu prywatnym mężem znanej aktorki Jadwigi Smosarskiej (1898-1971).

Historia

Pierwszy dwór w Wólce Pietkowskiej (nazwa dóbr, z których wyodrębnił się później majątek Kamienny Dwór) istniał już w XVII w. i należał do Tomasza Karpia. W XVIII w. dobra były własnością m.in. możnej na Podlasiu rodziny Kuczyńskich, a następnie do Starzeńskich. To ci ostatni rozbudowując założenie w końcu XVIII w. wznieśli istniejący do dziś drewniany lamus. Starzeńscy wybudowali również w 1atach poł. XIX w. drewniany, otynkowany dwór (nazwany dziś starym) i przekształcili park dworski. W 2. poł. XIX w. właścicielami założenia zostali Kosińscy, którzy w końcu tego stulecia, zmierzając do podniesienia rentowności dóbr, znacznie je rozbudowali nastawiając się na produkcję ogrodniczą. Pojawiła się wówczas nowa nazwa Kamienny Dwór, która zapewne związana była z powstałymi wówczas sadami ogrodzonymi kamiennym murem. W latach 30. XX w. wskutek bankructwa ówczesnego właściciela Mariana Kosińskiego majątek został wystawiony na licytację. Właścicielką założenia została Aleksandra Piłsudska, wdowa po marszałku Józefie Piłsudskim. W latach 1936-1937 wzniesiono tu murowany dwór (zwany nowym) zaprojektowany przez Zygmunta Protassewicza. Wówczas dwór drewniany zaczął pełnić funkcję oficyny. Podczas II wojny światowej majątkiem zarządzali najpierw Sowieci, a potem Niemcy. Po wojnie założenie przejął PGR, a po jego likwidacji w 1993 r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie własność prywatna.

Opis

Założenie dworskie w Kamiennym Dworze położone jest na północny-zachód od zabudowań wsi Wólka Pietkowska, po zachodniej stronie drogi wiodącej z Pietkowa do Wólki Pietkowskiej. Ma kształt nieregularnego wielokąta. Składa się z następujących części: parku, ogrodów-sadów i części gospodarczej. Granice sadów wyznaczają szpalery drzew. Południowo-wschodni i południowy narożnik zespołu ogrodzone są kamiennym murem. W centralnej części parku znajduje się klasycystyczny dwór (stary), wybudowany w poł. XIX w. na rzucie prostokąta z gankiem w elewacji frontowej, nakryty dachem naczółkowym. Jest to obiekt drewniany, tynkowany, kryty blachodachówką. We wschodniej części parku usytuowany jest dwór murowany (nowy z lat 1936-1937), na planie nieregularnego wieloboku, kryty wysokim dachem wielospadowym, pokrytym blachą. W północnym narożu parku przy drodze oddzielającej teren parku od części gospodarczej zachował się pochodzący z końca XVIII w. drewniany lamus, wybudowany na planie prostokąta, nakryty wysokim czterospadowym dachem. Elewacja frontowa z podcieniem wspartym na sześciu słupach. Lamus kryty wiórem.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 15.12.2014 r.