Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy - Zabytek.pl

galeria zdjęć obiektu Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy

Światowe Dziedzictwo XVII - pocz. XX w. Kalwaria Zebrzydowska

Adres
Kalwaria Zebrzydowska

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. wadowicki, gm. Kalwaria Zebrzydowska - miasto

Decyzją Komitetu Światowego Dziedzictwa dobro zostało wpisane na Listę w 1999 r.  

Krótki opis

Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy, którego początki sięgają pierwszej połowy XVII w., to krajobraz kulturowy zlokalizowany na południe od Krakowa, który obejmuje obszar gór Żar i Lanckorońskiej. To niezwykłe świadectwo religijności i kultury było pierwszym założeniem typu "wielkich kalwarii" w Polsce i stało się pierwowzorem dla licznych późniejszych realizacji. Wśród kalwarii europejskich wyróżnia się indywidualizmem rozwiązań i szczególnym zespoleniem „sacrum” z naturą oraz nieprzerwaną tradycją odprawianych tu misteriów. To sanktuarium pasyjno-maryjne jest wybitnym przykładem realizacji idei kalwarii w dobie kontrreformacji, która przyczyniła się do rozwoju pobożności w formie ruchu pielgrzymkowego. Park pielgrzymkowy, ogród modlitwy, jest ściśle związany z treściami Męki Pańskiej i życia Matki Boskiej.

Pomysłodawcą i fundatorem założenia był Mikołaj Zebrzydowski, wojewoda krakowski i starosta lanckoroński, który zatrudnił Feliksa Żebrowskiego, wybitnego matematyka, astronoma i geodetę aby stworzył kopię Jerozolimy takiej, jak wierzono, że istniała za czasów Chrystusa. Korzystając z systemu pomiarów, który opracował, wpisał ją w naturalny krajobraz i lokalną topografię. Umiejętnie wykorzystano tu naturalne cechy terenu, nadając elementom topografii nazwy odwołujące się do krajobrazu Świętego Miasta (np. Dolina Cedronu, Góra Oliwna, Golgota) i dopełniając je budowlami, które są połączone ścieżkami i trzyrzędowymi alejami drzew, symbolizującymi starożytne drogi.

Charakterystyczne cechy parków i ogrodów projektowanych w stylu włoskiego renesansu i francuskiego baroku stapiają się tu z manierystyczną wolnością i nieregularnością. Stąd też występowanie licznych osi widokowych pomiędzy różnymi elementami kompozycji, jak również serii wspaniałych panoram nie tylko samego parku, ale także Tatr czy Krakowa.

Zespół sakralny składa się z klasztoru z Bazyliką oraz kilkudziesięciu kościołów, kaplic i innych obiektów architektonicznych. Budowle, których forma reprezentuje najwyższe wartości artystyczne manieryzmu wzniesiono w latach 1605-1632, z których 14 pierwszych kaplic jest autorstwa Pawła Baudartha. Pozostałe powstawały sukcesywnie od XVII do początku XX w. Dróżki pielgrzymkowe łączące obiekty architektoniczne pierwotnie zostały wyznaczone poprzez wycięcie szerokich traktów w zwartym drzewostanie leśnym. Z powodu wycinki drzew z czasem krajobraz stawał się coraz bardziej otwarty. Dlatego też w XVIII w., aby trwale wydzielić na terenach otwartych dróżki w ich pierwotnym rozplanowaniu, obsadzono je alejami drzew, co wzbogaciło kompozycję przestrzenną Kalwarii.

Architektura parku pielgrzymkowego oraz krajobraz komponowany stanowią również plenerową scenografię dla misteriów Drogi Krzyżowej i Pogrzebu Matki Bożej, które są tu odprawiane nieprzerwanie od początku XVII w., od ponad 400 lat, z udziałem wielotysięcznej rzeszy pielgrzymów i turystów.

Kryterium (ii): Kalwaria Zebrzydowska stanowi wyjątkowy pomnik kultury, w którym krajobraz naturalny wykorzystano jako miejsce symbolicznego odzwierciedlenia wydarzeń Męki Pańskiej w formie kaplic i alejek. W rezultacie powstał niezwykle piękny krajobraz kulturowy pełen walorów o wymiarze duchowym, na obszarze którego naturalne i stworzone przez człowieka elementy łączą się w harmonijny sposób.

Kryterium (iv): Kontrreformacja pod koniec XVI w. doprowadziła do rozkwitu kalwarii, które powstawały w całej Europie. Kalwaria Zebrzydowska to wyjątkowy przykład tego typu wielkoprzestrzennego założenia krajobrazowego, która łączy w sobie naturalne piękno z celami o wymiarze duchowym oraz charakterystyczne cechy parków projektowanych w stylu barokowym.

 

Strona UNESCO WHC

Rodzaj: kulturowy

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Światowe Dziedzictwo UNESCO

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_UN.31