Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

teatr - Zabytek.pl

teatr


budynek użyteczności publicznej 1920 - 1936 Kalisz

Adres
Kalisz, pl. Wojciecha Bogusławskiego 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. Kalisz, gm. Kalisz

Teatr Miejski w Kaliszu im.Wojciecha Bogusławskiego zbudowany w latach 1920-1936 wg proj.

Czesława Przybylskiego należy do najpiękniej położonych teatrów w Polsce, gdyż jego harmonijna architektura odbija się w nurcie rzeki Prosny. Jego wnętrze, podobnie jak w innych teatrach tego architekta, prof. Politechniki Warszawskiej zawiera wyjątkową prostotę i elegancję. Kaliski teatr od 1961 roku gości najstarszy polski festiwal teatralny pod nazwą Kaliskie Spotkania Teatralne. Na deskach teatru kaliskiego występowało wielu wybitnych aktorów.

Historia

Życie teatralne w Kaliszu sięga wieku XVI, kiedy to przy kolegium jezuitów funkcjonował teatr szkolny. W 1800 roku po raz pierwszy do Kalisza przybył z zespołem teatralnym Wojciech Bogusławski po udanych występach w Poznaniu. W 1801 r. dzięki staraniom W. Bogusławskiego wybudowano pierwszy budynek teatru o konstrukcji szkieletowej, który mógł pomieścić 500 widzów. Teatr ten istniał do 1817 roku. Drugi budynek teatru istniał w latach 1829-1858 usytuowany na osi Al. Józefiny (ob. Al. Wolności). Drewniany budynek spłonął w 1858 roku. Przez prawie 40 lat miasto było pozbawione gmachu teatralnego. Następny murowany budynek teatru w stylu neorenesansu proj. arch. Józefa Chrzanowskiego istniał w latach 1890-1914. Obiekt został spalony przez wojska niemieckie 16.08.1914 roku. Istniejący neoklasycystyczny budynek powstał w latach 1920-1936 wg proj. Czesława Przybylskiego (proj. 1914-1923) przedstawiciela modernizmu (twórcy m.in. Teatru Polskiego w Warszawie, w Wilnie, tzw. „domu bez kantów” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie).

Opis

Kalisz - najstarsze miasto w Polsce, opisane w dziele Ptolemeusza, z poł. II w., usytuowane na wsch. skraju Wysoczyny Kaliskiej nad rzeką Prosną. Pierwsze ślady osadnictwa w tym miejscu pochodzą z VIII w. p.n.e. Pierwszy gród na Zawodziu powstał w X wieku. Przez Kalisz prowadził słynny szlak bursztynowy. Lokacji nowego Kalisza na obecnym miejscu dokonał książę Bolesław Pobożny ok. 1257 roku. Miasto powstałe na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych było zawsze po Poznaniu drugim co do wielkości i znaczenia ośrodkiem w Wielkopolsce. To tu m.in. w 1343 roku Kazimierz Wielki zawarł „wieczysty” pokój z Krzyżakami. Po 1793 roku znalazło się w zaborze pruskim, a od 1815 w rosyjskim.

Istniejący przy pl. Bogusławskiego budynek teatru jest czwartym w kolejności teatrem, który powstał na przestrzeni ponad 200 lat historii kaliskiej sceny teatralnej. Plac Bogusławskiego wyodrębniono z końcowego fragmentu Al. Wolności, której rodowód sięga 1800 roku. Neoklasycystyczny gmach teatru jest głównym akcentem architektonicznym placu. Powstały w latach 30. XX w. budynek, w miejscu dwóch poprzednich obiektów i stanowi kontynuację genius loci. Nadano mu imię Wojciecha Bogusławskiego, bowiem to od niego zaczęła się historia kaliskiej sceny teatralnej. Obok budynku teatru znajduje się centralne wejście przez Most Teatralny do Parku Miejskiego, którego początki sięgają 1798 r. Przy pl. Bogusławskiego wznosi się ciekawy architektonicznie budynek Narodowego Banku Polskiego powstały w latach 1924-1926 wg proj. Mariana Lalewicza. Aleja Wolności wraz z pl. W. Bogusławskiego należą do najładniejszych fragmentów Kalisza.

Murowany, na rzucie prostokąta z dwoma ryzalitami bocznymi przyscenicznymi, z których jeden od strony rzeki Prosny poprzedzony czterokolumnowym portykiem. Drugi dekorowany pilastrami. Od frontu budynek ozdobiony półkolistym ośmiokolumnowym portykiem jońskim. Na osi drzwi wejściowych w elewacji tylnej ryzalit z oknem zamkniętym łukiem i drzwiami. Elewacje otynkowane, dekorowane klasycystycznym detalem architektoniczno-ornamentalnym, zwieńczone gzymsami oraz balustradami balkonowymi. Okna prostokątne w dekoracyjnych opaskach. Wnętrze symetryczne, skomponowane wg osi z widownią o układzie amfiteatralnym z trzema parami lóż i dwoma balkonami skomunikowanymi z westybulem symetrycznymi, niezależnymi klatkami schodowymi. Scena teatralna pudełkowa. Bryła obiektu urozmaicona trzykondygnacyjna, w części środkowej, nad sceną wyniesiona. Dachy dwuspadowe i wielopołaciowe kryte blachą.

Teatr Miejski w Kaliszu i jego tradycje sięgające 1800 roku na trwałe wkomponował się w krajobraz kulturowy nie tylko miasta. Jego znaczenie w propagowaniu kultury teatralnej ma wymiar ogólnopolski. Na gmachu teatru umieszczono dwie tablice. Jedna z nich informuje, że dnia 2 sierpnia 1800 roku występowali aktorzy z Wojciechem Bogusławskim na czele (tablicę wmurowano w 1975 r.), a drugą ufundowano w 200 rocznicę kaliskiej sceny w hołdzie wszystkim aktorom, którym dane było występować na kaliskiej scenie. Teatr w Kaliszu jest Instytucją Kultury Samorządu woj. wielkopolskiego.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Kontakt tel. (62) 760 53 00 (02); adres mail: sekretariat@teatr.kalisz.pl; http://teatr.kalisz.pl

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 20.10.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Waldemar Rusek Rusek, Anna Woźniak.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.165456, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.48973