Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Mikołaja, ob. pw. św. Marcina - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Mikołaja, ob. pw. św. Marcina


kościół 1729 r. Kaczkowo

Adres
Kaczkowo

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. leszczyński, gm. Rydzyna - obszar wiejski

Przykład świątyni salowej, w partii korpusu, zakrystii, kaplicy Matki Boskiej oraz dolnej kondygnacji wieży wzniesionej w konstrukcji szkieletowej, z wypełnieniem ceglanym, otynkowanym.

W prezbiterium znajduje się ołtarz główny, pochodzący z pocz. XVIII wieku.

14 maja 2012 r. w uroczystej procesji zostały wprowadzone do kościoła relikwie św. Jana Pawła II.

Historia

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi Kaczkowo, pierwotnie należącej do Śląska, pochodzi z 1326 roku. Parafia została erygowana najprawdopodobniej w XIII lub XIV w., a pierwotny, obecnie nieistniejący drewniany kościół został wzniesiony w XV wieku. Pierwsza wzmianka dotycząca proboszcza pochodzi z 1406 roku.

Po 1563 r. kościół przeszedł pod zarząd innowierców. Do katolików powrócił kilka lata po poł. XVII wieku. W 1670 r. pierwotny, zniszczony wówczas kościół został rozebrany. Na jego miejscu w 1674 r., dzięki Lessel-Stoschom wzniesiono nową, również drewnianą świątynię, która do 1686 r. pozostawała kościołem filialnym parafii w Czerninie. W tym samym roku w Kaczkowie przywrócono parafię. Jej pierwszym proboszczem został ks. Leopold Ksawery Wallis).

W 1729 r. do fasady po zach. stronie kościoła dobudowano wieżę. W 1765 r. brak wystarczających dochodów zapewniających utrzymanie proboszczowi był przyczyną przekazania parafii w Kaczkowie pod zarząd proboszcza w Czerninie.

W 1817 r. drewnianą konstrukcję kościoła została zastąpiona szkieletową, którą wypełniono cegłą i otynkowano. Zmiana ta spowodowała zmniejszenie jego powierzchni. W 1820 r. na wieży kościelnej został zamontowany zegar.

W 1925 r., na mocy bulli papieża Piusa XI, kościół w Kaczkowie został wyłączony spod zarządu parafii w Czerninie oraz diecezji wrocławskiej i przyłączony do archidiecezji poznańskiej. Do 1939 r. posługę duszpasterską w kościele w Kaczkowie sprawowali księża z parafii w Rydzynie i Gołaszynie. W czasie II wojny światowej kościół w Kaczkowie był jedyną świątynią w powiecie leszczyńskim, otwartą dla Polaków.

W latach 1947-53 przeprowadzono prace budowlane oraz gruntowny remont kościoła, którym kierował proboszcz parafii - ks. Zygmunt Pilawski. Wymieniono ceglane wypełnienie konstrukcji szkieletowej, dobudowano kaplicę Matki Boskiej z przedsionkiem po pd. stronie nawy (w elewacji pd. umieszczono wykonaną z piaskowca płytę epitafijną z1642 r.), przebudowano zakrystię. W 1966 r. wybudowano przedsionek po wsch. stronie zakrystii. W 1977 r. wybudowano nowy mur otaczający teren kościoła. W kolejnych latach prace remontowo-konserwatorskie prowadzono na bieżąco.

Opis

Kościół jest położony w środkowej części wsi, między drogami łączącymi Leszno z Rawiczem: lokalną po jego wsch. stronie oraz ekspresową S5 po stronie zach., która stanowi obwodnicę Kaczkowa. Na terenie przykościelnym w kształcie nieregularnego czworoboku znajduje się cmentarz, ogrodzony otynkowanym murem z kamieni polnych i cegieł, nakrytym dwuspadowym daszkiem z bramą i ujmującymi ją furtami po stronie wsch. (furtki znajdują się również po stronie pd. i zachodniej). Na terenie cmentarza rosną pojedyncze okazy dużych drzew liściastych (brzozy, dęby) i mniejszych iglastych. Kościół otacza ścieżka procesyjna prowadząca od bramy, wyłożona betonową kostką brukową. Od cmentarza oddziela ją niski żywopłot. Teren przykościelny od pn. graniczy z łąką, od wsch. i pd. z drogą, od zach. - z gospodarstwem. Budynek plebanii jest położony po stronie południowej.

Kościół jest salowy, orientowany, wzniesiony na planie zbliżonym do krzyża łacińskiego. Nawę na rzucie prostokąta zamyka od wsch. trójboczna ściana prezbiterium. Po pn. stronie nawy, przy prezbiterium, znajduje się zakrystia na rzucie prostokąta. Do jej wsch. elewacji przylega mniejszy przedsionek na rzucie o tym samym kształcie. Po zach. stronie zakrystii, równa jej szerokością, a długością nawie, znajduje się kostnica. Po przeciwnej stronie nawy, przy elewacji pd. znajduje się kaplica Matki Boskiej na rzucie prostokąta, całą szerokością otwarta do jej wnętrza. Do jej elewacji zach. przylega przedsionek na planie wydłużonego prostokąta, prowadzący do nawy, usytuowany względem niej prostopadle. Na osi nawy, po stronie zach. znajduje się węższa od niej wieża o dolnej kondygnacji na rzucie kwadratu. Do jej pn. elewacji przylega, w jednej linii ze ścianą nawy, prostokątna przybudówka mieszcząca klatkę schodową.

Bryła kościoła jest rozczłonkowana, złożona z dziewięciu prostopadłościanów o zróżnicowanej wysokości. Nawa, prezbiterium, zakrystia i boczna kaplica są tej samej wysokości, jednokondygnacyjne. Przedsionki są od nich niższe. Kostnica po pn. stronie nawy sięga połowy wysokości jej ściany. Wieża jest wyższa od nawy, trójkondygnacyjna. Przybudówka klatki schodowej po pn. stronie wieży w najwyższym punkcie sięga wysokością ściany jej pierwszej kondygnacji. Każdą z brył nakrywa odrębny dach - dwuspadowy nad nawą i prezbiterium (w jego zamknięciu trójpołaciowy). Na kalenicy nad prezbiterium znajduje się krzyż nawiązujący kształtem do krzyża kardynalskiego. Trójpołaciowe dachy nakrywają zakrystię i kaplicę. Nad przybudówkami dachy są dwupołaciowe, nad kostnicą - pulpitowy. Wieża nakryta jest wysokim hełmem stożkowym o czworobocznej podstawie, zwieńczonym chorągiewką z datą i krzyżem na kuli.

Kościół został wzniesiony na ceglanej podmurówce, w konstrukcji szkieletowej z drewna, z wypełnieniem ceglanym, otynkowanym, z wyjątkiem trzeciej kondygnacji wieży, przybudówki z klatką schodową oraz kostnicy, wybudowanych z drewna w konstrukcji deskowo-listwowej. Dachy nad nawą, prezbiterium, zakrystią, kaplicą, przedsionkami i przybudówką z klatką schodową są pokryte dachówką ceramiczną, a kalenica gąsiorami. Hełm wieży jest pokryty gontem. Ściany we wnętrzu są ceglane, otynkowane, dostawione do konstrukcji szkieletowej. Stropy są belkowe, płaskie, z otynkowanym dolnym pułapem. Strop kaplicy ozdabia dekoracyjna płycina z listwą sztukatorską. Nad dolną kondygnacją wieży strop jest ceramiczny, otynkowany.

Elewacje kościoła są wzniesione na podmurówce w konstrukcji szkieletowej, drewnianej z otynkowanym wypełnieniem ceglanym, z wyjątkiem trzeciej kondygnacji wieży, przybudówki mieszczącej klatkę schodową oraz kostnicy, których ściany wybudowano z drewna w konstrukcji deskowo-listwowej. Większość otworów okiennych w nawie, prezbiterium, zakrystii i kaplicy posiada wykroje prostokątne, zamknięte trójbocznie. W dolnej partii pd. elewacji kaplicy Matki Boskiej umieszczono, pochodzącą z 1642 r. tablicę epitafijną wykonaną z piaskowca.

Na osi fasady zwieńczonej trójkątnym szczytem wznosi się, przysłaniająca ją nieco węższa trójkondygnacyjna wieża, w partii dwóch dolnych kondygnacji wzniesiona w konstrukcji szkieletowej, w górnej kondygnacji, oddzielonej trzema daszkami okapowymi krytymi dachówką - w konstrukcji deskowo-listwowej. Na osi dolnej kondygnacji elewacji zach. znajduje się prostokątny otwór drzwiowy we wnęce. W dwóch dolnych kondygnacjach elewacji pd. - cztery wąskie, półkoliście zamknięte otwory okienne, rozmieszczone w dwóch rzędach. Na frontowej elewacji trzeciej kondygnacji umieszczono prostokątny obraz przedstawiający św. Marcina na koniu, okrywającego żebraka czerwonym płaszczem. Na elewacjach bocznych, pn. i pd., zamontowano tarcze zegara.

Wnętrze kościoła jest jednonawowe, salowe - nawa i prezbiterium są tej samej szerokości. Prezbiterium jest zamknięte trójbocznie, podniesione w stosunku do nawy, oddzielone od niej niewysokim stopniem. Ściany nawy, prezbiterium i kaplicy Matki Boskiej są pomalowane i otynkowane. Wnętrze nad oknami obiega prosty gzyms, nad którym ściana przybiera kształt fasety, łączącej ją ze stropem. Trójbocznie zamknięte okna są otoczone opaskami kontrastującymi z kolorem ściany. Posadzka nawy i prezbiterium jest wykonana z wielobarwnego lastriko. Nad głównym wejściem znajduje się balkon chóru muzycznego zamknięty prostą, pełną balustradą ozdobioną umieszczonym na środku motywem rombu z wpisanym w niego czwórliściem. Nawę od kruchty w przyziemiu wieży oddziela kuta krata przeniesiona z cmentarza ewangelickiego, składająca się z dwóch skrzydeł zamontowanych na szynie.

Barokowy ołtarz główny (pierwotnie znajdujący się w kaplicy Matki Boskiej) pochodzi z pocz. XVIII wieku. W jego środkowej części umieszczono obraz przedstawiający Wniebowzięcie NMP, flankowany trzema parami kolumn, a w zwieńczeniu - św. Jadwigę. W elewacji pd. kaplicy Matki Boskiej znajduje się piaskowcowa płyta epitafijna z 1642 roku.

Zabytek dostępny dla zwiedzającychj. Bliższe informacje znajdują się na stronie internetowej parafii www.parafiakaczkowo.pl (data dostępu: 16-11-2015 r.)

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 17-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  szachulcowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.167865, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.67445