Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew prawosławna parafialna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

cerkiew prawosławna parafialna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny


cerkiew 1912 r. Juszkowy Gród

Adres
Juszkowy Gród, 32

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. białostocki, gm. Michałowo - obszar wiejski

Cerkiew prezentuje typ prawosławnej świątyni, który upowszechnił się na terenach woj.podlaskiego w okresie od 2.

poł. XIX w. do 1915 r. Jest on połączniem tradycyjnego trójdzielnego rozplanowania przestrzennego cerkwi z bogatą dekoracją elewacji, wzorowaną na rosyjskiej architekturze drewnianej. Do dekoracji tego typu świątyń wykorzystywano urozmaicony układ szalunku oraz dużą ilość detalu architektonicznego. Dodatkowym walorem artystycznym cerkwi jest jej rozczłonkowana, malownicza bryła.

Historia

Parafię w Juszkowym Grodzie utworzono w 1909 r. oddzielając kilka wsi od parafii jałowskiej. Budowę cerkwi rozpoczęto w 1912 r., według niektórych autorów na miejscu poprzedniej, spalonej świątyni. Budowa przerwana została w wyniku bieżeństwa miejscowej ludności w 1915 r. Prace budowlane wznowiono po I wojnie światowej. W tym okresie parafia została skasowana, a wiernych przyłączono do cerkwi w Jałówce. Nieustalony status cerkwi powodował jej podupadanie. W 1930 r. ustanowiono w Juszkowym Grodzie filię parafii jałowskiej, a po II wojnie światowej cerkiew odzyskała rangę parafialnej. Świątynia wielokrotnie remontowana.

Opis

Usytuowany w środkowej części wsi, na cmentarzu przycerkiewnym ogrodzonym murem, orientowany. Przykład cerkwi wzorowanej na drewnianej architekturze rosyjskiej. Zbudowany na rzucie krzyża greckiego; złożony z wysokiej nawy na rzucie kwadratu oraz czterech niższych od niej ryzalitów. Nad zachodnim ryzalitem mieszczącym przedsionek i wiatrołap dwukondygnacyjna wieża-dzwonnica; niższa kondygnacja czworoboczna, wyższa ośmioboczna. We wsch. ryzalicie prezbiterium, ujęte dwiema prostokątnymi w rzucie zakrystiami; boczne ryzality tworzą nawę poprzeczną. Korpus główny nakryty dachem namiotowym zwieńczonym latarnią z cebulastą kopułką, dzwonnica nakryta ostrosłupowym hełmem z mniejszą kopułką; nad ryzalitami dachy naczółkowe, nad zakrystiami dwuspadowe, dach prezbiterium zwieńczony kopułką. Przed wejściem ganek nakryty dwuspadowym daszkiem.

Drewniany, w konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej, na podmurówce z kamieni łamanych łączonych zaprawą wapienno-cementową. Ściany szalowane wewnątrz i zewnątrz. Dachy i kopuły obite blachą. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana; okna ościeżnicowe, wielokwaterowe; drzwi wejściowe jedno- i dwuskrzydłowe, płycinowe. Stropy i podłogi deskowe.

Elewacje szalowane pionowo do wysokości okien, wyżej poziomo, nad oknami pas pionowego szalunku z zakończonych półkoliście desek; szczyty deskowane pionowo. Węgły odeskowane od wysokości parapetów do okapu. Okapy w szczytach spięte jętkami. Okna w ozdobnych opaskach z nadokiennikami w formie nadwieszonych łuków dwuspadowych. Listwy okapowe wycinane w półokrągłe ząbki.

Wnętrze nawy przekryte pozorną ośmiopołaciowa kopułą na żaglach doświetloną latarnią, pozostałe stropy płaskie. Środkowa część nawy skomunikowana z ryzalitami dużymi, zbliżonymi do kwadratu otworami wejściowymi. Przed prezbiterium ikonostas. Z wiatrołapu wydzielony składzik i klatka schodowa. Wyposażenie z pocz. XX w. (m.in. drewniany ikonostas).

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 30.09.2014 r.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.65151, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.142336