Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

mogiła-pomnik - Zabytek.pl

mogiła-pomnik


cmentarz 1939 - 1945 Jedwabne

Adres
Jedwabne

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. łomżyński, gm. Jedwabne - miasto

Jedwabne jest symbolem mordu popełnionego na Żydach, w którym Polacy w wyniku nazistowskiej prowokacji zwrócili się przeciwko swoim żydowskim sąsiadom.

Miejsce i obiekt mają wartość historyczną w skali kraju, są nośnikiem wiedzy o tragicznej historii II wojny światowej oraz wyrazem szacunku i pamięci ofiar tych wydarzeń.

Historia

Podczas II wojny światowej, tak jak w wielu miastach i miasteczkach Polski, nastąpiła w Jedwabnym eksterminacja ludności żydowskiej. Do zbrodni doszło kilkanaście dni po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. W wyniku prowokacji i inspiracji hitlerowskiej (oddziały SS i policji do zadań specjalnych - Einzatzgruppen), ale też bierności ludności polskiej w dniu 10 lipca 1941 r. w miasteczku nastąpił pogrom ludności żydowskiej. Poprzedził go ciąg brutalnych zdarzeń. Zginęli wówczas prawie wszyscy starozakonni mieszkańcy Jedwabnego, a większość ofiar została spalona w stodole za miastem. Kwestia udziału Polaków w mordzie na żydowskich mieszkańcach Jedwabnego była przedmiotem zainteresowania wymiaru sprawiedliwości już w 1949 roku. Na 22 oskarżonych skazano 12 osób. W 1967 r. śledztwo w sprawie pogromu wszczęła Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku. We wrześniu 2000 r. śledztwa w sprawie wydarzeń w Jedwabnem podjął się białostocki oddział IPN, zostało ono umorzone z powodu niewykrycia innych żyjących sprawców zbrodni niż ci, którzy zostali osądzeni przez polski wymiar sprawiedliwości. Prowadzone śledztwo i badania doprowadziły do ustalenia, że ofiarami było około 340 Żydów, a nie jak widnieje na pomniku 1600. W postanowieniu IPN w 2004 r. uznano, że zasadne jest przypisanie Niemcom sprawstwa sensu largo [w szerokim znaczeniu], Polakom sensu stricte [bezpośrednio]. O tym, jak trudna to materia świadczą liczne opracowania o dwuznacznej interpretacji faktów. W 2001 r. w miejscu kaźni stanął pomnik.

Opis

Mogiła-pomnik usytuowana jest w miejscu d. stodoły, w której 10 lipca 1941 r. spalono mieszkańców żydowskich Jedwabnego. Znajduje się ona na przedłużeniu ul. I. Krasickiego, poza zabudowaniami, po jej pd. stronie vis’ a vis d. cmentarza żydowskiego. Powierzchnia ok. 0,003 ha.

Miejsce to otoczone jest murem z granitowych ciosów, centralnie usytuowany pomnik o prostopadłościennym kształcie z fragmentem spalonego drewna w licu. Na kolejnych ścianach znajdują się inskrypcje w języku jidysz i polskim: wsch. ściana: modlitwa za zmarłych, zach.: PAMIĘCI/ ŻYDÓW Z JEDWABNEGO I OKOLIC/ MĘŻCZYZN, KOBIET, DZIECI/ WSPÓŁGOSPODARZY TEJ ZIEMI/ ZAMORDOWANYCH/ ŻYWCEM SPALONYCH/ W TYM MIEJSCU/ 10 LIPCA 1941 ROKU/ JEDWABNE/ 10 LIPCA 2001 R.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Tomasz Rogala, OT NID w Białymstoku, 30-11-2015 r.

Rodzaj: cmentarz

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_CM.6128, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_CM.94778