Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dwór - Zabytek.pl

Adres
Jaszkowa Górna

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. kłodzki, gm. Kłodzko

Renesansowy dwór w Jaszkowej Górnej zawiera w sobie relikty trzech faz przebudów, począwszy od najstarszej wczesnorenesansowej, cechującej się silną zależnością od budowlanej tradycji średniowiecza, a skończywszy na fazie związanej z rozkwitem renesansowego budownictwa rezydencjonalnego, dla której charakterystyczne było silne akcentowanie reprezentacyjności.

Historia

Jaszkowa Górna jedna z najstarszych wsi na terenie Ziemi Kłodzkiej wzmiankowana w 1324 r. Na jej terenie także dobra, w których zbudowana ok. 1520 r. wczesnorenesansowa wieża mieszkalna, murowana z kamienia, tynkowana, czworoboczna, ze sklepionymi piwnicami. Dwuizbowa na każdej kondygnacji, trzykondygnacjowa, ze stromymi dachami dwuspadowymi. Na I i II piętrze urządzone pańskie mieszkanie z wnętrzami nakrytymi stropami. Komunikacja pionowa poprzez drewniane schody zewnętrzne dostawione do elewacji. Ogólna koncepcja budynku i rozwiązania konstrukcyjno-budowlane oparte na wzorach ze średniowiecznego budownictwa zamkowego. Kamieniarka późnogotycka. Wieża mieszkalna w Jaszkowej Górnej zapewne już bez cech obronnych, ale otoczona wraz z folwarkiem obronnym murem. Przed 1550 r. zniszczona w pożarze i niedługo później przekształcona na dwór. Rozbudowana od pn. o trzykondygnacjową część z sienią na parterze. Elewacje zwieńczone szczytami ze sterczynami, stosowanymi w czeskiej architekturze już ok. poł. XVI w. Do tego nowego członu budynku dobudowane od pn. nowe schody zewnętrze połączone drewnianymi pomostami z wnętrzami na piętrach. Przebudowane też izby w obrębie dawnej wieży, niektóre sklepione. Dwór po raz kolejny przekształcony w latach 1570-1580 w stylu renesansu o włoskiej proweniencji. Rozbudowany od pn. o nową część mieszkalną z wysokim dachem dwuspadowym i z reprezentacyjnymi wnętrzami nakrytymi sklepieniami podobnymi do późnogotyckich sklepień sieciowych. Elewacje dworu ozdobione sgraffitem, portalem z tablicą heraldyczną oraz z fascjowymi obramieniami okiennymi. W XVII i XVIII w. dobra w Jaszkowej Górnej w posiadaniu różnych właścicieli i ostatecznie w ramach większych posiadłości. Dwór użytkowany sporadycznie, ewentualnie jako rządcówka. Zaniedbany. Ok. poł. XVIII w. znacznie przebudowany. Rozebrane skrzydło wsch. (z zachowaniem podmurówki i piwnic), w związku z czym dawna ściana działowa teraz fragmentem fasady o odrębnym wystroju. Zwieńczona barokowym szczytem wolutowym. Wnętrza części dworu wzniesionej ok. poł. XVI w. przekształcone na sienie połączone nowymi schodami wewnętrznymi z drewnianą, barokową balustradą. Kolejna istotna przebudowa budynku przeprowadzona na pocz. XX w. Wówczas przebudowany dach, zbudowany nowy szczyt pn., zmodernizowane wnętrza. Renesansowe portale przenoszone w nowe miejsca. W 1945 r. budynek częściowo uszkodzony, potem remontowany. Remontu nie ukończono.

Opis

Dwór usytuowany w centrum wsi, na wzniesieniu. Murowany z kamienia z dodatkiem cegły, tynkowany, trzykondygnacjowy nakryty wysokimi dachami dwuspadowymi. Budynek częściowo jedno- częściowo dwutraktowy z asymetrycznie usytuowaną, poprzeczną sienią. Elewacja frontowa, wsch. z przebudowaną częścią pd., praktycznie bezokienną, dzieloną sieciowym podziałem ramowym, zwieńczoną wolutowym szczytem z lizenami i trójkątnym naczółkiem. W jej skrajnej osi kamienny, renesansowy portal. Jego węgary i nadproże zdobione medalionami ze zróżnicowanymi rozetami, rozdzielonymi obramionymi boniami diamentowymi. Nad nadprożem gzyms i nad nim tablica heraldyczna z herbem i inskrypcją G D 1570, w architektonicznej oprawie. Pozostała część elewacji o układzie kalenicowym, ze stosunkowo regularnym układem okien. Okna w zróżnicowanych obramieniach z różnych faz budowlanych, kamiennych, sfazowanych oraz fascjowych oraz w listwowych, tynkowych. Elewacja zach., tylna z osiami okiennymi grupowanymi lub rozsuniętymi. Skrajnie zwieńczona renesansowym szczytem z gzymsami i sterczynami. Okna w starszej, pd. części elewacji w kamiennych, sfazowanych obramieniach okna w nowszej pn. części elewacji w kamiennych obramieniach fascjowych. Na poziomie II piętra i w partii szczytu zachowane relikty sgraffita, prostokątne kwadry i listwy wokół obramień okiennych zdobione motywem uproszczonych gałązek laurowych. Ponadto pod gzymsem koronującym ulistniona wić roślinna. Niektóre wnętrza dworu sklepione inne nakryte stropami z sufitami. Na I piętrze zachowane relikty polichromowanego stropu belkowego. Zachowane też elementy renesansowego wystroju wnętrz dworu: wewnętrzne, kamienne portale fascjowe i kominek w sieni I piętra oraz barokowa balustrada schodów wewnętrznych.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 12.09.2017 r.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: renesansowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.79166, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.83187